Віктар Марціновіч: Ідзі і глядзі

Віктар Марціновіч піша для budzma.by пра тое, чаму нашай абаронай мусіць зрабіцца памяць.

Мы імкліва набліжаемся да часоў, калі адзіным запатрабаваным літаратурным жанрам будзе добра напісаны праклён.

Бо словы журбы ўжо не кранаюць.

Спачатку яны адключалі ваду ў камерах ізалятараў, каб зняволеныя задыхаліся ад смуроду, цяпер яны ператварылі ў СІЗА цэлы мікрараён. Пацвярджаючы думку пра тое, што няважна, наколькі раскошныя ў цябе апартаменты, важна, што робіцца ў краіне за тваімі шыбамі. І так, выдатная ідэя спыняць для праверкі кожнага, хто спрабуе падвезці ваду ў гета. Выдатная, але не вельмі новая.

Самай дакладнай аналітыкай цяпер ёсць просты пералік падзеяў. Якія зрабіліся настолькі вар’яцкімі, што ніякіх тлумачэнняў не патрэбна.

Ідзі і глядзі.

Чалавек выйшаў бараніць бел-чырвона-белыя стужкі ў свой двор і быў збіты да смерці. Тымі людзьмі, якія забыліся, што вартасць і павага да любога дзяржаўнага сімвала вымяраецца ў тым ліку жыццямі асобаў, што ахвяравалі сабой у яго абарону.

Суграмадзяне, якія панеслі кветкі ў гонар забітага і спрабавалі абараніць манумент, былі ўзятыя ў аблогу. Вы бачылі гэтыя шаломы?

Спачатку забіць.

Пасля забараніць ушаноўваць нябожчыка.

Нарэшце, вымусіць тых, хто бараніў мемарыял, схавацца па сутарэннях і пад’ездах. І свяціць ліхтарыкамі, каб тыя сцішыліся і баяліся, гадзіну за гадзінай.

Мая прабабуля хавала габрэя ў падпечку падчас вайны. Па вёсцы хадзілі ўзброеныя карнікі. Дарэчы, у вельмі добра прыгнанай форме. Мабыць, ганарыліся тым, якія яны страшныя. Бабулі, калі б яе выкрылі, пагражала смяротнае пакаранне. А што рабілі з тымі, каго выкрывалі на Плошчы Перамен?

І гэтыя крыжы фарбай на вопратцы. Знак асаблівага стаўлення. І дарэмна спрачацца, ці ёсць беларуская мова адзінай падставай для з’яўлення такога крыжа. Гэта неістотна. Што важна — нават «палітычныя», то бок узятыя ні за што, за «не тыя» погляды, драбяцца па ступені ўласнай правіны.

«Ты чаго борзы такі»? — гэта не «завязка» на раёне. Гэта апошнія словы, якія можаш пачуць у жыцці. Прычым таму, хто біў, нічога не будзе.

Дактары, якіх спачатку пакавалі з асаблівым клопатам, асуджалі не на штрафы, а на суткі. А потым высветлілася, што каранавіруса ніхто не адмяняў. І тыя дактары таксама маюць уладу. Але не ўладу скалечыць ці забіць. А ўладу выратаваць. Гэта, па сутнасці, сюжэт: вось у аддзяленне кавідных прывозяць пацыента. І апаратаў ШВЛ няшмат, а пацыент — з таго боку. Паспеў праявіць сабе. А ў доктара сястра тры дні без ежы ў чаканні суда. А папярэдне — дзесяць гадзін з далонямі на бляшаным плоце. І вось доктару трэба ратаваць. Ці ўспомніць ён пра клятву Гіпакрата? Што будзе ў яго на сэрцы? І які выбар ён, здольны выратаваць ці не выратаваць, зробіць?

Кожную нядзелю — прагляд спісаў. Вось гэтага ведаў асабіста. А гэтую за што? Якую пагрозу яна, крохкая, магла ўяўляць для спакою і дабрабыту? І думка: хто наступны ў жорны?

Раней бралі за бел-чырвона-белы сцяг. Пасля — проста за тое, што выйшаў, калі абвешчаны пратэст і туды, дзе яны яго баяцца. Пасля — за белыя стужкі. Пасля — за кветкі. За кветкі, ну. І вось мы бачым, як «адказнасць» выйшла на ўзровень месца жыхарства. У вас тут сцягоў шмат? Шмат «борзых»? Ну дык вось вам тры прыбіральні з бел-чырвона-белай пазнакай — хадзіце ў іх. Пакуль сцягі самі не здымеце — будзе так. Яшчэ і цяпло можам рубануць. І нічога, што за яго, як і за ваду (як і за зямлю, на якой стаіць мікрараён, як і на ўтрыманне ўсіх тых, што «забараняюць» і «адключаюць»), заплачана. А вось цяпер — так.

Ідзі і глядзі.

Адключыць цяпло і ваду. Адключыць інтэрнэт. Дзяржава ператвараецца з інструменту ўзаемадапамогі грамадзян у крыніцу праблем. Тых праблем, вырашыць якія можа толькі сама, бо іншым забаронена (вентыль пад аховай). Вось у вас ёсць камунальнікі, у вас ёсць правайдары, у вас ёсць нават нейкая там «кіраўнічая кампанія», і з усімі імі вы дамовіліся. Яшчэ ў вас ёсць сумленне і погляды. Але побач з гэтым — мы. І мы можам вам адключыць усё, пакуль вы «не прыдзёце ў саатвецтвіе».

25 тысяч затрыманых. Амаль тысяча тых, хто пад крымінальнай справай.

Такога не было ні ў Расіі Пуціна, ні ва Украіне Януковіча. У Польшчы часоў «Салідарнасці» за два гады, з 1981 па 1983, у астрогі кінулі 10 тысяч. Параўнайце! Што адбываецца тут? Ці можна прыгадаць хаця б нешта параўнальнае ў гісторыі Еўропы пасля 1945-га?

Мы ўпэўніліся, што нашых заклікаў не чуюць. Асноўнай нашай абаронай мусіць зрабіцца памяць.

Віктар Марціновіч, budzma.by