Ніна Шыдлоўская: Справаздача па дзейнасці МГА “ЗБС “Бацькаўшчына”

Справаздача па дзейнасці МГА “ЗБС “Бацькаўшчына” ў перыяд з ліпеня 2013 г. па ліпень 2017 г.

Гэта – не праграмны выступ, не рэфлексія вакол асноўнай тэмы з’езда, не агучванне канцэптуальных падыходаў да пашырэння супрацоўніцтва Беларусь–Дыяспара. Гэта – справаздачны даклад пра зробленае Управай і апаратам Згуртавання “Бацькаўшчына” за перыяд ад Шостага з’езда беларусаў свету.

У справаздачу ўвайшлі самыя значныя мерапрыемствы і крокі Згуртавання за год. Як і раней, дзейнасць ажыццяўлялася ў адпаведнасці са Статутам аб’яднання і на падставе рашэнняў яго кіруючых органаў.

Штодзённа ішла бягучая праца Згуртавання, камунікацыя з сябрамі арганізацыі з Беларусі і замежжа. Рэгулярна збіраліся на пасяджэнне Управы і Рады.

І пачну з падзякі. Найперш Вялікай і Малой Радам, Управе, штатнаму апарату. Асобны дзякуй за падрыхтоўку і арганізацыю сёлетняга Сёмага з’езда і сустаршыням Арганізацыйнага камітэта (а гэта, нагадаю, Радзім Гарэцкі, Алег Рудакоў, Алена Макоўская, Ніна Шыдлоўская). Дзякуй вялікі Арганізацыйнаму камітэту, які складаўся з Малой Рады з уключэннем у яго і старшыні Атаўскага аддзела ЗБК Пётры Мурзёнка. І, канешне ж – вялікі дзякуй нашым супрацоўнікам і валанцёрам, без іх ахвярнасці, арганізаванасці і зладжанасці працы немагчыма наладзіць працу такога шматколькаснага і прадстаўнічага мерапрыемства.

Так, мяняецца дыяспара, мяняецца сама краіна, мяняюцца тэхналогіі камунікацыі. Мяняецца і Згуртаванне “Бацькаўшчына”. Застаюцца нязменнымі яе прынцыпы:

адраджэнне Беларусі як суверэннай дзяржавы, краіны-маці для ўсіх беларусаў свету, кансалідацыя беларусаў як нацыі, роўнай сярод роўных у сусветнай супольнасці, выхаванне нацыянальнай свядомасці беларусаў,
спрыянне росту павагі беларусаў да сваёй гісторыі, культуры і мовы, любові да роднай зямлі;
духоўнае, арганізацыйнае, эканамічнае яднанне ў адзіную супольнасць усіх беларусаў, што жывуць па-за межамі Беларусі і на Бацькаўшчыне, захаванне і паглыбленне іх беларускасці;
мацаванне дружбы з іншымі народамі, узаемнай зацікаўленасці, пазнанне гісторыі, культуры краінаў, дзе жывуць беларусы, выхаванне павагі да людзей іншых нацыянальнасцяў, якія жывуць з беларусамі на іх Бацькаўшчыне.

Для “Бацькаўшчыны” беларус – гэтай не толькі і не столькі этнічная прыналежнасць, колькі самавызначэнне асобы на грунце павагі і папулярызацыі бел. мовы, культуры, бел.традыцый. Жаданне і канкрэтныя дзеянні, якія дэманструюць сваю прыналежнасць да беларускай нацыі.

І ў 2014 годзе такі самы падыход нарэшце замацаваны ў ПЕРШЫМ у гісторыі незалежнай Рэспублікі Беларусь - Законе «Аб беларусах замежжа». Менавіта гэты Закон вызначаны асноўныя прынцыпы, мэты і напрамкі дзяржаўнай палітыкі ў галіне адносін з беларусамі замежжа ў мэтах забеспячэння салідарнасці беларусаў ва ўсім свеце, захавання нацыянальна-культурнай ідэнтычнасці беларусаў замежжа і ўмацавання іх сувязей з Рэспублікай Беларусь. і меры дзяржаўнай падтрымкі, што аказваецца беларусам замежжа ў Рэспубліцы Беларусь і за яе межамі.

Ад 2001 года ЗБСБ прасоўвала прыняцце такога юрыдычнага падмурку. ВАЖНА: у ім вызначаецца, што (акрамя месца паходжання) да беларусаў замежжа адносяцца і тыя, хто, ідэнтыфікуюць сябе як беларусы з пункту гледжання этнічнай прыналежнасці да беларускага народа або беларускай мовы, культуры, гістарычных сувязей, ведання і захавання беларускіх традыцый і звычаяў.

І ў тым, што менавіта такі падыход, замацаваны юрыдычна на дзяржаўным узроўні, у немалой ступені заслуга Згуртавання.

Усе гэтыя гады Згуртаванне працавала дзеля таго, каб і грамадскасць Беларусі, і дзяржаўныя структуры ўсведамлялі значнасць паслядоўнай супрацы з беларусамі замежжа. Прыняцце Закона — першы важны крок у гэтым кірунку, але недастатковы. Таму праца “Бацькаўшчыны” будзе і надалей скіраваная на фармаванне прапаноў для юрыдычнага замацавання практычных механізмаў супрацы дзяржава — дыяспара. І адзін з такіх крокаў – прыняцце рэзалюцый на сённяшнім з’ездзе.

З’езды беларусаў свету застаюцца быць важнымі форумамі – абмен думак, пошук кампрамісаў, супольная выпрацоўка.

Мы не толькі патрабуем ад дзяржавы. Мы прапаноўваем. А часам і тлумачым. Увогуле пытанням беларускай дыяспары, яе жыццю і дзейнасці, тэндэнцыям і перспектывам надавалася вельмі пільная ўвага з боку Згуртавання. Гэта знайшло сваё адлюстраванне і ў падрыхтоўцы да Сёмага з’езда беларусаў свету, якое распачалося ў 2016 годзе, і падчас шэрагу сустрэч з дзяржаўнымі органамі Беларусі, у тым ліку з прадстаўнікамі Міністэрства замежных спраў і асабіста міністрам, і ў рэгулярных удзелах кіраўніцтва Згуртавання ў пасяджэннях Кансультатыўнага савета па справах беларусаў замежжы пры МЗС.

Дзеля выканання рашэнняў папярэдніх З’ездаў беларусаў свету, “Бацькаўшчына” звярнулася да Міністэрства адукацыі з тым, каб уключыць у іх план дзейнасці выданне электронных і папяровых падручнікаў беларускай мовы для замежных навучэнцаў, пры гэтым выказаўшы гатоўнасць дапамагчы з перакладам на беларускую мову і адаптацыю існуючых навучальных матэрыялаў, а таксама ў распаўсюдзе гэтых падручнікаў па суполках беларускай дыяспары. Таксама быў накіраваны ліст да Міністэрства замежных справаў з прапановамі, якія агучваліся шмат разоў, але тым не менш не страцілі сваёй актуальнасці: стварыць у МЗС асобны аддзел/структуру па справах беларусаў замежжа, а таксама разгледзіць магчымасць стварэння асобных пасадаў ці надання функцый ужо існуючым спецыялістам у пасольствах і консульствах па ўмацаванні сувязяў з белрускай дыяспарай.

І спадзяемся, што ў недалёкай будучыні супрацоўніцтва Згуртавання “Бацькаўшчына” з дзяржаўнымі інстытуцыямі дзякуючы сваёй выніковасці на агульную карысць будзе ўзорам супрацы грамадскага сектару і дзяржавы.

Пералік партнёраў Згуртавання “Бацькаўшчна” вельмі вялікі. Па-за межамі Беларусі Згуртаванне супрацоўнічае з рознай ступенню актыўнасці з 125 арганізацыямі ў больш чым 20-ці краінах. У самой Беларусі адзначу толькі найбліжэйшых, найцяснейшых з партнёраў – Саюз беларускіх пісьменнікаў на чале з Барысам Сачанкам, Таварыства беларуска мовы на чале з Алегам Трусавым, Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры на чале з Антонам Астаповічам.

Дарэчы, менавіта ў цесным партнёрстве з цэлым шэрагам беларускіх грамадскіх аб’яднанняў – Саюзам беларускіх пісьменнікаў, Таварыствам беларускай мовы, Таварыствам аховы помнікаў гісторыі і культуры, Саюзам дызайнераў і Саюзам мастакоў Беларусі, мы звярнуліся ў 2016 годзе да Адміністрацыі прэзідэнта з тым, каб Дзень друку ў Беларусі быў перанесены з 5 мая на 6 жніўня, на дзень, калі Скарына надрукаваў Біблію.

Увогуле, з нагоды 500-годдзя беларускага друку Згуртаваннем “Баьцкаўшчына” і Саюзам беларускіх пісьменнікаў была абвешчана кампанія “Пяцісотгоднасць”, якая ўключыла ў сябе цэлы шэраг літаратурных сустрэч па Беларусі, а таксама інртэрв’ю і цікавыя матэрыялы на сайце арганізацыі. І гэта асобная тэма для выступу.

Усё больш актуальным становіцца для Згуртавання задача яднання беларусаў замежжа ў адну інфармацыйную прастору. Сядзіба “Бацькаўшчыны” традыцыйна адкрытая для ўсіх сяброў Згуртавання. Тут адбываецца шмат сустрэч з прадстаўнікамі беларусаў замежжа, і кожная з іх — радасная падзея. Як самі сустрэчы, так і гутаркі з гасцямі актыўна асвятляюцца на сайце Згуртавання і ў бюлетэні “Беларусы ў свеце”.

Ужо 17 гадоў “Бацькаўшчына” штомесячна выдае інфармацыйны бюлетэнь “Беларусы ў свеце”, які, па водгуках, стаў унікальнай крыніцай інфармацыі пра жыццё і дзейнасць беларусаў замежжа. Дзякуючы трываламу партнёрству з Беларускім гістарычным таварыствам (Беласток) і непасрэдна з інтэрнэт-бібліятэкай “Камунікат” амаль усе нумары бюлетэня “Беларусы ў свеце” можна знайсці на сайце kamunikat.org.

(Апякуецца яго выданнем наш прэсавы сакратар Сяргей Кандраценка, з якім пры падрыхтоўцы да з’езда, думаю, пазнаёміліся амаль усе).

Супраца з беларусамі замежжа:

Акрамя штодзённай камунікацыі (нашы дзверы адчыненыя для ўсіх) і інфармацыйна-метадычнай дапамогі, якую Згуртаванне аказвае на просьбы як суполак, так і асобных прадстаўнікоў беларусаў замежжа, прадстаўнікі “Бацькаўшчыны” імкнуцца актыўна ўдзельнічаць у мерапрыемствах, арганізаваных у беларускіх асяродках за мяжой.

Да прыкладу:

Намеснік старшыні Рады Барыс Стук прадстаўляў Згуртаванне падчас вечарыны з нагоды 25-годдзя латышскага “Світанку” (2014 г.), а падарункам для світанкаўцаў ад “Бацькаўшчыны” стаў выступ вядомага беларускага музыкі Змітра Вайцюшкевіча. Асобным святочным момантам было ўручэнне пасведчанняў да Юбілейнага медаля “20 год Першаму з’езду беларусаў свету”.
Узялі ўдзел Старшыня Рады Ніна Шыдлоўская і сябра Рады Наталля Гардзіенка і ў юбілейнай канферэнцыі з нагоды 25-годдзя Беларуска-эстонскага згуртавання.
Кіраўніцтва “Бацькаўшчыны” імкнецца рэгулярна браць удзел у мерапрыемствах, што ладзяць беларусі Літвы на чале з шаноўным Хведарам Нюнькам.
У чэрвені 2014 г. сябра Рады Згуртавання Наталля Гардзіенка брала ўдзел у 22-й штогадовай навуковай канферэнцыі “Санкт-Пецярбург і беларуская культура” (адбылася ў Санкт-Пецярбургу).
Старшыня Рады Ніна Шыдлоўская па запрашэнні моладзевай асацыяцыі “StudAlliance” прэзентавала ў Вільні досвед Згуртавання і культурніцкай кампаніі “Будзьма беларусамі!” перад студэнтамі з Беларусі і ЕГУ.
У красавіку 2016 г. Згуртаванне адправіла беларускі дэсант на Падляшша для ўдзелу ў кніжным кірмашы ў Беластоку. Прадстаўнікі Згуртавання перадалі беларускія кнігі школам, а таксама арганізавалі сумесна з інтэрнэт-бібліятэкай “Камунікат” шэраг сустрэчаў з паэтамі Віталём Рыжковым і бардам Юрыем Несцярэнкам.
У верасні 2016 года праходзіла 32-я сустрэча беларусаў Паўночнай Амерыкі, да ўдзелу ў якой таксама былі запрошаны кіраўнікі Згуртавання Алена Макоўская і Ніна Шыдлоўская. І падчас з’езду, і пасля яго кіраўніцтвам Згуртавання было праведзена шмат сустрэчаў з беларусамі Канады і ЗША, на якіх абмяркоўвалася і сітуацыя ў беларускай дыяспары гэтых краінаў, і шляхі па ўзмацненні супрацоўніцтва і ўзаемадзеяння, і канешне, ж сітуацыя ў самой Беларусі.
У лістападзе таго ж 2016 г. сябра Згуртавання Алесь Камоцкі прадстаўляў “Бацькаўшчыну” на мерапрыемстве, прысвечаным 25-гадоваму юбілею адной з найстарэйшых беларускіх арганізацый Латвіі.

Дзейнасць нашых беларусаў у краінах свайго пражывання адзначалася і адміністрацыямі тых гарадоў, і самой Беларуссю. Так, член праўлення беларускага культурна-асветніцкага таварыства “Уздым” (Даўгаўпілс, Латвія) Таццяна Бучэль атрымала ўдзячную грамату Даўгаўпілскай краёвай думы за працу на карысць самакіравання Даўгаўпілскага краю і яго жыхароў, а сябру Вялікай Рады “Бацькаўшчыны” з Томска Любоў Адаскевіч прэзідэнт Беларусі ўганараваў медалём Ф.Скарыны.

Вельмі прыемна, што не абышла ўзнагарода і нашу арганізацыю: у ліпені 2016 г. “Бацькаўшчына” атрымала прэмію і ганаровую падзяку Беларускага Інстытута Навукі і Мастацтваў за актыўнае пашырэнне ведаў пра беларускае замежжа.

Увосень 2014 г. з ініцыятывы Наталлі Гардзіенка Згуртаванне “Бацькаўшчына” разам з Саюзам беларускіх пісьменнікаў заснавала Прэмію імя Аляксандра і Марыі Стагановічаў за кнігу ў галіне непрыдуманай літаратуры (non-fiction). Цяпер ідзе працэс вылучэння на прэмію. Удзельнічаць у ёй могуць творы як з Беларусі, так і замежжа. Падрабязная інфармацыя пра Прэмію — на сайце zbsb.org. Прэмія ўручалася ўжо двойчы.

“Бацькаўшчына” ўвесь гэты час працягвае рабіць актыўныя, паслядоўныя крокі дзеля захавання і папулярызацыі замежнай беларускай культурнай спадчыны. За гэты перыяд было выдадзена 10 кніг у серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны”. Асаблівасць кніжнай серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны” — гэта тое, што там выходзяць унікальныя даследаванні гісторыі і жыцця беларускай дыяспары, якія раней нідзе не друкаваліся.

Хачу адзначыць, што і гэтая кніга, як і цэлы шэраг іншых, выдаецца Згуртаваннем дзякуючы цеснай супрацы з Беларускім інстытутам навукі і мастацтва (ЗША) і найперш – з Лявонам Юрэвічам, Янкам Запруднікам, Вітаўтам Кіпелем. З гэтага боку – Наталляй Гардзіенка.

Назаву толькі некаторыя з іх:

“З фальварка Марцінова да Фармінгтонскіх узгоркаў” – успаміны беларускага эмігранта Святаслава Шабовіча, які страціў падчас вайны бацькоў і падлеткам мусіў эміграваць. Прадмову да кнігі напісала Наталля Гардзіенка. Кніга аздобленая здымкамі розных часоў з сямейнага архіву аўтара.
Тры тамы “Рада БНР (1970—1982): Падзеі і дакументы. Гэты том, як і папярэдні, стаў вынікам сумеснай працы гісторыкаў і архівістаў Наталлі Гардзіенкі і Лявона Юрэвіча (ЗША). У выданні сабрана шмат дакументаў, якія раней не друкаваліся, што робіць кнігу цікавай як звычайным чытачам, так і гісторыкам.
Кніга Алега Гардзіенкі “БЦР: стварэнне, дзейнасць, заняпад (1943–1995 гг.)” была падрыхтаваная да выдання і стане 29-й кнігай у серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны”. Кніга ёсць плёнам шматгадовага даследавання аўтарам дзейнасці Беларускай Цэнтральнай Рады.
“Эмігрант Францыск Скарына, ці Апалогія” стала юбілейным, 25-м, выданнем. У кнізе Лявон Юрэвіч пад адной вокладкай сабраў скарыназнаўчыя дакументы беларускай эміграцыі.
“Па гарачых слядах мінуўшчыны” – кніга лістоў вядомага дзеяча беларускай эміграцыі і навукоўца з ЗША доктара Янкі Запрудніка. У яе ўвайшло выбранае ліставанне 1952–1959 гадоў. З ініцыятывы Н. Гардзіенкі і В. Трыгубовіч “Бацькаўшчынай” была зладжаная прэзентацыя гэтай кнігі ў мінскай кнігарні “ЛогвінаЎ”.
2-і выпуск “Дзённікаў і запісаў (1970–1978)” народнага паэта Беларусі Рыгора Барадуліна пабачыў свет дзякуючы супольным намаганням “Бацькаўшчыны” і Саюза беларускіх пісьменнікаў у падсерыі “Людзі Беларусі”.
У гэтай жа серыі “Бібліятэка бацькаўшчыны” пабачыла свет другое выданне кнігі патрыярха беларускай эміграцыі на Захадзе Вітаўта Кіпеля «Беларусы ў ЗША».

А ў гэтым годзе дзякуючы Наталлі Гардзіенка і Лявону Юрэвічу, заснаваная новая з новай канцэпцыяй падсерыя ў вялікай кніжнай серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны”, заснаванай ў 2004 годзе –

“Спадчына: агледзіны» — адна з галоўных яе мэтаў: вярнуць з небыцця — выцягнуць з архіваў, з старой расцярушанай перыёдыкі — важныя для беларускай гісторыі і культуры тэксты і даць іх у кніжным выглядзе сённешнім чытачам, ад студэнтаў да даследчыкаў, аднавіўшы такім чынам часавую сувязь.

Першай кнігай у новай серыі стала «Выбранае» беларускага грамадскага дзеяча ў Празе, дзеяча БНР, публіцыста і філосафа Тамаша Грыба.

Назаву толькі некаторыя кнігі, выдадзеныя за гэты час, па-за серыяй.

Спрыяла “Бацькаўшчына” выданню кнігі Віктара Марціновіча “Мова”, а высокі чытацкі інтарэс падштурхнуў да некалькіх перавыданняў за кароткі час.
“Адвечныя плыні” Пятра Сільвестравіча Мурзёнка. Кнігу падрыхтаваў і ўклаў яго сын, Пётра Пятровіч Мурзёнак. Акрамя гістарычных нарысаў, апавяданняў, артыкулаў у кнігу ўвайшлі дзіцячыя расказы. Ёсць там і здымкі з сямейнага архіву.

І гэта толькі дзве з шэрагу, каб прадэманстраваць дыяпазон стыляў і геаграфію аўтараў.

У 2015 годзе Згуртаванне святкавала свой 25-гадовы юбілей, з гэтай нагоды быў абвешчаны конкурс працаў пра беларускае замежжа. У 2016 годзе журы падвяло вынікі, а ў ліпеня 2016 падчас прыезду Янкі Запрудніка і прэзентацыі кнігі “Кантакты: Сіла прыцягнення”, прысвечанай 90-годдзю славутага земляка, былі ўручаны прызы пераможцам. Самі ж працы ўвайшлі ў зборнік “Сшытак 2. Да гісторыі беларускай дыяспары”, які пад рэдактарствам Наталлі Гардзіенкі пабачыў свет у канцы 2016 года. Такім чынам яшчэ і 2016 год ішоў пад знакам юбілею Згуртавання.

Творчыя сустрэчы і прэзентацыі — паспяховы шлях папулярызацыі кніг, а з імі — і беларускай дыяспары, яе гісторыі і дзеячаў.

На малой радзіме пісьменніка (в. Лужкі Шаркаўчынскага р-на) пры дапамозе Згуртавання адбылася прэзентацыя кнігі Васіля Стомы “Маё мястэчка”, падчас якой Наталля Гардзіенка распавяла прысутным і пра кнігу, і пра складаны лёс яе аўтара, і пра дзейнасць “Бацькаўшчыны.
Арганізавала ў Мінску прэзентацыю кнігі “Ян Ялмужна” з удзелам аўтара — Антона Францішка Брыля.
У ліпені мінулага года была арганізавана сустрэча з Янкам Запруднікам, а напярэдадні яе выйшла ўжо 30-я кніга з серыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны” “Кантакты”, прысвечаная 90-годдзю сп. Запрудніка.

Шмат робіцца “Бацькаўшчынай” дзеля папулярызацыі беларускай культуры як у Беларусі, так і ў замежжы:

Цягам года разам з Саюзам беларускіх пісьменнікаў актыўна ладзіліся творчыя сустрэчы і прэзентацыі, а кнігі з серыі “Бібліятэка Бацькаўшыны” былі прадстаўленыя на міжнародных кірмашах у розных краінах свету (Украіна, Польшча, Германія).
Згуртаванне разам з Саюзам беларускіх пісьменнікаў працягвала выпуск інфармацыйнага бюлетэня “Кніганоша” з навінкамі беларускага друку. Бюлетэнь выходзіў раз на два месяцы і рассылаўся па бібліятэках Беларусі, размяшчаўся на сайтах арганізацый-партнёраў.

Істотнай і важнай для паглыблення нацыянальнай ідэнтычнасці беларусаў ёсць праца Згуртавання (пачынаючы ад 2008 года) як каардынатара грамадскай культурніцкай кампаніі “Будзьма беларусамі!”

Менавіта высокія тэмпы асіміляцыі беларусаў замежжа, слабы прыток новых эмігрантаў у асяродкі (людзі працягваюць выязджаць, але толькі невялікая колькасць далучаецца да суполак) прымусілі Згуртаванне звярнуць увагу на стан нацыянальнай ідэнтычнасці ўнутры краіны. Пачалася праца па пошуку аднадумцаў і паплечнікаў, сярод якіх адпачатку ў кампаніі — Саюз беларускіх пісьменнікаў, Таварыства беларускай мовы, Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры. Агулам жа сёння ў кампаніі каля 50 партнёраў. Трэба адзначыць, што “Бацькаўшчына” не толькі каардынуе кампанію, але і сама рэалізоўвае вялікую колькасць мерапрыемстваў, анлайн- і камунікацыйных праектаў, стварае рэкламна-інфармацыйную прадукцыю.

Падрабязна пра ўсе мерапрыемствы (і партнёрскія, і тыя, што ладзіць непасрэдна “Бацькаўшчына”) інфармуецца праз сайт кампаніі budzma.by. Слоган кампаніі апошнія некалькі гадоў — “Культура паляпшае жыццё!”. Прычым тэрмін “культура” кампанія выкарыстоўвае не ў вузкім значэнні слова (=мастацтва), а імкнецца данесці, што абсалютна ўсе сферы жыццядзейнасці, дзе адбываецца камунікацыя людзей, і складаюць панятак культуры. Таму і мерапрыемствы кампанія ладзіць разнапланавыя.

Варта адзначыць асноўныя і найбольш рэзанансныя сярод тых мерапрыемстваў і кірункаў, што арганізоўвае непасрэдна “Бацькаўшчына”:

Дыскусійныя (ток-шоў) на актуальную для канкрэтна ўзятага горада/рэгіёна тэматыку і сустрэчы ў фармаце прэзентацый “Кірмаш праектаў” былі праведзеныя ў Мінску і рэгіянальных гарадах Беларусі. Асноўная мэта “Кірмашоў”— актывізацыя людзей да публічнай дзейнасці ў сферы культуры. Для журналістаў былі праведзеныя прэс-клубы ва ўсіх абласных гарадах Беларусі. Культурніцкія журналісты мусяць усведамляць, што яны не проста інфармуюць пра тую ці іншую падзею культурніцкага жыцця, але і фармуюць густ людзей, іх стаўленне да роднай культуры, таму і працаваць мусяць з адпаведнымі падыходамі і адказнасцю.
Не спыняюцца і літаратурна-музычныя мерапрыемствы. Так, ад студзеня 2014 г. былі праведзена супольна з Саюзам беларускіх пісьменнікаў сотні літаратурных сустрэчаў.
Да Міжнароднага дня роднай мовы кампанія стварыла серыю паштовак “Не маўчы па-беларуску!”, якія дапамогуць у штодзённай камунікацыі па-беларуску. Паштоўкі сталі таксама пачаткам цэлай камунікацыйнай праграмы, вынікам якой ёсць аднайменны насценны каляндар на 2015 год і прыстасаванні для андроідаў і айфонаў.
Адным з вынікам шэрагу мерапрыемстваў у Магілёўскай і Віцебскай абласцях стала тое, што мясцовыя адміністрацыі пачалі больш улічваць культурніцкія ініцыятывы грамадзян. Так, дзякуючы высілкам грамадскіх ініцыятываў стаў рэгулярным унікальны фестываль “Дранiк-fest” Таксама адметнасцю Беларусі стаў і зладжаны колькі гадоў таму пры нашай дапамозе Фестываль беларускай міфалогіі “У госці да Лепельскага Цмока” ў Лепелі.
Штогадовы фестываль беларускамоўнай рэкламы і камунікацыі “Аднак!” — эфектыўная пляцоўка для таго, каб нацыянальныя пытанні (найперш мовы як камунікацыйнага інструменту) прасоўваць у бізнес-асяродку. Напярэдадні Фестывалю былі арганізаваныя майстар-класы, а ў фестывальны дзень — адмысловая адукацыйная праграма. Кампанія “Будзьма!” як арганізатар адзначае ўплыў Фестывалю на рэкламны рынак — сёння беларускамоўная рэклама робіцца адным з трэндаў!
Важным сродкам папулярызацыі беларускай культуры і ўласна мерапрыемстваў кампаніі “Будзьма беларусамі!” ёсць партал. За акрэслены перыяд аўдыторыя budzma.by вырасла на 30-35%. Зроблены акцэнт на большую перыядычнасць з’яўлення новай інфармацыі і пашырэння іх тэматычнай разнастайнасці. Павялічаная колькасць аўтарскіх калонак і інтэрв’ю з культурнымі героямі Беларусі, гістарычныя, мовазнаўчыя і палемічныя артыкулы. Анлайн-праекты кампаніі:
Зроблены першы ў Беларусі прафесійны буктрэйлер паводле апавядання Міхася Стральцова “Смаленне вепрука” рэжысёрам Змітром Вайноўскім, у ролях — Альгерд Бахарэвіч і Максім Жбанкоў. Мэта — падтрымка цікавасці да беларускай літаратуры.
Кампанія працягвае насычаць святочную тэматыку беларускамоўнай прадукцыяй. Так, да прыкладу, дня Святога Валянціна выйшаў шэраг валянцінак па-беларуску. Дызайн паштовак зрабіў мастак Міхал Анемпадыстаў. Разам з музыкам і мастаком Лявонам Вольскім да шэрагу агульных і прафесійных святаў выходзяць анлайн гумарыстычныя паштоўкі.
Кампанія імкнецца не толькі сама ладзіць якасныя і рэзанансныямерапрыемствы. Важна ствараць такі “прадукт”, уздымаць такія тэмы, даваць такія прыклады, каб яны натхнялі і падштурхоўвалі іншых. Так, пасля прэзентацыі камунікацыйнай кампаніі “Краіна цмокаў” адбыўся рэбрэндынг баскетбольнага клуба “Мінск-2006” у “Цмокі-Мінск”. А ў гэтым годзе менавіта дзякуючы кампаніі “Будзьма беларусамі!” пачаў працу першы беларускамоўны сайт байцоўскага клуба ў краіне — patriotgym.by. Папулярны ў чытачоў і праект “Байцоўскі ген”, на ўдзел у ім з ахвотаю пагадзілася некалькі беларускіх файтараў сусветнага ўзроўню. Усе гэтыя мерапрыемствы выклікалі станоўчы рэзананс у грамадстве. Так, спорт — важная, перспектыўная частка сучаснай беларускай культуры, і ў гэтай сферы варта працягваць паслядоўную культурніцкую працу.
Здзейснена некалькі відэапраектаў. Журналісцкіх праектаў.
І пералік яшчэ вялікі.

Важна адзначыць.

Усе мерапрыемствы кампаніі асвятляюцца ў прэсе, у тым ліку і рэгіянальнай, і гэта вельмі важна для папулярызацыі ідэй кампаніі. Такім чынам фармуючы з людзей пазітыўнае стаўленне да беларускай культуры і як сучасных праяўленняў і ўвасабленныў, абуджае цікаўнасць да беларускай гісторый найперш у маладога пакалення.
На сёння кампанія з’яўляецца заўважным лідарам меркаванняў сферы культуры, а сайт — унікальнай крыніцай навін падзей культуры ў Мінску і рэгіёнах, якая паступова ператвараецца ў пляцоўку для абмеркавання матэрыялаў палемічнага характару.
Спадзяемся, што многія напрацоўкі будуць вельмі карыснымі для асяродкаў беларускай дыяспары для арганізацыі і папулярызацыі сваёй дзейнасці.

Асноўныя дасягненні дзейнасці культурніцкай кампаніі “Будзьма беларусамі!” магчыма будзе ацаніць значна пазней, бо праца, звязаная з паглыбленнем нацыянальнай ідэнтычнасці цяжкавымяральная і доўгатэрміновая. Аднак ужо цяпер можна гаварыць, што дзякуючы паслядоўнай працы адбылося:

замацаванне тэрміну “нацыянальная ідэнтычнасць” у грамадскім дыскурсе;
стварэнне трэндаў на беларускае, найперш — беларускую мову абсалютна ў розных сферах жыцця па-за культурніцкім полем (бізнесасяродках, спорце, турызме і інш.);
пашырэнне панятку “культура” як значнага (асноўнага) складніка ў сацыяльных працэсах, як рухавіка развіцця грамадства;
фармаванне станоўчага стаўлення ў бізнес-асяродку да супрацы з грамадскімі ініцыятывамі па беларускіх культурных праектах.

І мы вельмі радыя, што стаўленне да беларускага ў шырокім сэнсе гэтага слова мяняецца на пазітыўную зацікаўленасць. А маладое пакаленне беларусаў нават лічыць, што яны знайшлі новую ідэнтычнасць, якая нараджаецца на старой беларускай: грунтуецца на бел-чырвона-белым сцягу, «Пагоні», вышыванцы, моладзь ганарыцца перамогай пад Оршай і пад Грунвальдам, святкуе Купалу. І хоць я не магу пагадзіцца з існуючым меркаваннем, што гэта зусім іншы цывілізацыйны выбар і зусім іншы цывілізацыйны код, бо гэта якраз натуральны лагічны працяг напрацовак папярэдніх пакаленняў. Тым не менш увасабленне гэтай беларускасці ў новых, сучасных формах і фарматах – вось гэта якраз працэс пазітыўны і неабходны.

Мы ведаем, што для некаторых арганізацый беларусаў замежжа сёння асноўная і адзінай формай узаемадзеяння ёсць падтрымка сувязяў, супрацоўніцтва з грамадскім сектарам Беларусі. Яны працуюць на развіццё беларускай мовы і культуры, не толькі ў сваіх асяродках, а і для нас, хто жыве тут. І гэта – наш падмурак. Аднак, для ўстойлівага доўгатэрміновага развіцця ўсіх сектараў (у тым ліку дзяржаўнага) трэба, набраўшыся разумення і цярпення, наладжваць дыялог, каб у выніку мы нарэшце займелі не проста незалежную дзяржаву, якой сёння ёсць Рэспубліка Беларусь, а нарэшце жылі ў дзяржаве нацыянальнай.

Змены мала бачныя, але яны ёсць. Прыходзіць разуменне і ў грамадстве краіны, Разуменне – дыяспара не проста неад’емная частка беларускай культуры, а важны партнёр для яе развіцця

Усе мы розныя, кожны мае сваё меркаванне (і ў гэтай разнастайнасці – наша каштоўнасць). Але ў момантах значна важнейшых за асабістае – захаванне і развіццё беларускай нацыі, захавання і ўмацавання дзяржаўнай незалежнасці, пабудове нацыянальнай дзяржавы – мы мусім знаходзіць кампармісы, глядзець шырэй за свае ўласныя выгоды, каб разам рухаць краіну ў пазітыўным, прагрэсіўным, дэмакратычным кірунку развіцця.

І як сказаў учора Міністр замежных справаў Уладзімір Макей, “Мы павінны ад менталітэту супрацьстаяння перайсці да менталітэту партнёрства. Іншага шляху няма”.