Сёлета адзначаецца 110 гадоў з дня нараджэння першага Прэзідэнта паваеннай Рады БНР Міколы Абрамчыка (1903—1970). Гэта стала нагодай для выдатнай падзеі - выдання кнігі “Рада БНР (1947–1970): Падзеі. Дакументы. Асобы”. У ёй упершыню зробленая спроба рэпрэзентацыі матэрыялаў пасляваеннай эміграцыйнай дзейнасці Рады БНР.
Згуртаванне “Бацькаўшчына” выдала гэтую 22-ю кнігу ў серыі ”Бібліятэка Бацькаўшчыны” (заснавана ў 2004 г.) сумесна з Беларускім інстытутам навукі і мастацтва (Нью-Ёрк, ЗША) дзякуючы Беларуска-амерыканскаму грамадскаму цэнтру “Полацак” (ЗША) і Згуртаванню беларусаў у Вялікай Брытаніі.
Укладальнікі выдання — абодва сябры Рады Згуртавання “Бацькаўшчына”, аўтары ўнікальных кніг пра беларускую эміграцыю: даследчык гісторыі беларусаў замежжа, кандыдат гістарычных навук Наталля Гардзіенка і архівіст, дзеяч беларускай эміграцыі ў ЗША Лявон Юрэвіч.
Упершыню ў кнізе публікуюцца пратаколы пасяджэнняў Рады і Ураду, найважнейшыя дакументы, ліставанне — усё тое, што дапаможа асэнсаваць, якія падзеі адбываліся ў палітычным жыцці беларускай эміграцыі на Захадзе ў паваенны час.
Асноўны змест кнігі склалі дакументы, датычныя дзейнасці Рады БНР часоў Міколы Абрамчыка — 1947—1970 гг. Кніга складзеная найперш на падставе матэрыялаў са збораў Беларускага інстытута навукі і мастацтва (Нью-Ёрк). Таксама ў ёй былі выкарыстаныя дакументы і ліставанне са збораў Янкі Запрудніка (ЗША), Тамары Стагановіч (Кольба) (ЗША), Беларускай бібліятэкі імя Ф. Скарыны ў Лондане. У Лоднан дакументы патрапілі праз сям’ю Жук-Грышкевічаў, а лісты ад ад самога Міколы Абрамчыка. Калекцыя дакументаў і лістоў, што ўвайшлі ў кнігу, таксама захоўваецца ў беларускіх фондах Бібліятэкі і архіваў Канады (Атава).
Пра працу над выданнем расказала Наталля Гардзіенка:
“Праца над кнігаю “Рада БНР (1947—1970): Падзеі. Дакументы. Асобы” заняла каля двух гадоў. Ідэя выдання належыць майму калегу і сябру Лявону Юрэвічу, які і распачаў працу, звязаную з пошукам і падрыхтоўкай найперш дакументальных матэрыялаў, што склалі аснову кнігі. Адшукваць і расчытваць пратаколы і дакументы да дзейнасці Рады БНР было няпроста. Значная частка пратаколаў была ў зборах БІНіМу, куды яны трапілі рознымі шляхамі, асобныя былі знойдзеныя ў Канадзе ды лонданскай Скарынаўцы.
Кніга задумвалася як выданне, звязанае з 110-гадовымі ўгодкамі Міколы Абрамчыка (1903—1970). І мы паспрабавалі скантактавацца з сынам першага паваеннага Прэзідэнта Рады БНР, што жыве ў Парыжы, каб адшукаць нейкія прыватныя матэрыялы пра яго бацьку. Аднак, на жаль, спатканне жаданых вынікаў не мела. Ніякіх матэрыялаў у сына, паводле ягоных словаў, не аказалася. Тым не менш, цікавыя лісты Міколы Абрамчыка былі знойдзены ў розных эміграцыйных зборах, так што сур’ёзным пытаннем стаў адбор таго, што варта ўключаць у кнігу.
Шмат сілаў і часу забрала каментаванне пратаколаў, дакументаў, ліставання. Паўсюль згадваюцца шматлікія дзеячы не толькі беларускай эміграцыі, але і расійскай, польскай, літоўскай, украінскай, латвійскай, эстонскай, грузінскай і г.д. Да таго ж, кіраўніцтва Рады БНР кантактавала з вялікай колькасцю амерыканскіх палітыкаў. Пераважную большасць згаданых у дакументах імёнаў удалося ўрэшце ідэнтыфікаваць і падаць звесткі пра гэтых асобаў.
Цікавай часткай падрыхтоўкі кнігі стала стварэнне гістарычнага нарысу, для якога выкарыстоўвалася багата рознага матэрыялу не толькі з дакументаў, падрыхтаваных у самой кнізе, але і іншых. Хоць мы не ставілі сабе на мэце зрабіць вычарпальнае даследаванне дзейнасці Рады БНР на эміграцыі. Гэтая справа яшчэ наперадзе. Нам хацелася акрэсліць асноўныя напрамкі, праблемы, дасягненні. На гэта працуе і ўся кніга. Акрамя дакументаў тут пададзеная бібліяграфія БНРаўскіх публікацыяў, зробленая хроніка асноўных падзеяў, сабраныя біяграфічныя нарысы некаторых дзеячаў.
Для нас было важна, што кніга рабілася як бы па-за існуючай Радай БНР, як выданне не заангажаванае ў палітычныя падзеі на эміграцыі і з выключна навуковымі мэтамі. Гісторыя Рады БНР на чужыне — важная старонка айчыннай гісторыі, вывучэнню якой мы і хацелі паспрыяць”.
Кніга ўжо даступная ў “Акадэмкнізе” (Мінск, пр-т Незалежнасці, 72), кнігарні “логвінаЎ” (пр-т Незалежнасці, 37а), на кніжным рынку “Мир книг” (Мінск, вул. Я.Купалы, 27, 1-е месца справа ад увахода ў павільён), у кнігарні “Кніжны салон” (Мінск, вул. Калініна, 5), у інтэрнэт-краме knihi.by, а неўзабаве з’явіцца і ў іншых кнігарнях Беларусі.
