Віктар Марціновіч разважае пра тое, чаму Беларусь насамрэч не імкнецца ў Раду Еўропы.
Прачытаў чарговую рамантычную красату пра Беларусь у Frankfurter Allgemeine Zeitung: два ўплывовыя ў Еўропе палітыкі заклікаюць “ратаваць ад Расіі” краіну, назву якой яны дагэтуль не вывучылі (наша дзяржава завецца Belarus, не Weissrusland).
І самім аўтарам мне як бы і няма чаго прад’явіць — яны прапануюць меры зыходзячы з уласнага разумення таго, як зробленая і як працуе палітыка ў свеце. У артыкуле ёсць выраз “аўтарытарны рэжым”, але сама логіка допісу ўкладае ў “аўтарытарызм” вельмі наіўныя канатацыі. Ну, быццам усё як у Нямеччыне, толькі прысутнічаюць невялічкія перагіны ў адпраўленні ўлады на самым версе.
Аўтары, вядома, чыталі Ханну Арэндт, але, відавочна, не могуць зразумець, што апісанае ёй зло і не думала заставацца ў XX стагоддзі. І што баяцца тут трэба не Пуціна, а сістэмы, якая вымушае людзей — кожнага ці амаль кожнага грамадзяніна — падзяляць агульную логіку і рабіцца асабіста адказным за ўсё, што адбываецца навокал.
Цікавостка цяперашняга моманту палягае ў тым, што “спасаць” беларусаў трэба ад саміх сябе, а не ад Расіі.
І той факт, што на наступны дзень пасля з’яўлення артыкула ў Weissrusland прайшло паседжанне, на якім абмяркоўвалася, як так кантраляваць інтэрнэт, “каб нас не падверглі санкцыям”, — таму пацверджанне.
Ці можна чакаць ад еўрапейцаў разумення сацыяльных і псіхалагічных інсайтаў, якія недасяжныя нават для большасці насельніцтва тут? “Настройкай оптыкі” ўспрыняцця рэгіёна і зняццем ружовых акуляраў замежнікаў мусяць займацца эксперты, якія ў Беларусі ў большасці сваёй убудаваныя ў сістэму і служаць таму ж, што і “кандыдаты ад апазіцыі”.
Дык хто я, пісьменнік, такі, каб лезці ў гэты расклад і нешта глабальна выпраўляць у ім?
То абвергну толькі самае відавочнае — тое, што не патрабуе гадзінаў тлумачэнняў.
Беларусь не адменіць смяротнае пакаранне.
Колькі б вы ні заклікалі да паўторнага рэферэндуму! Нават калі ён адбудзецца, будзе агучаны патрэбны сістэме вынік. Права караць смерцю, сама наяўнасць магчымасці выключыць з гульні любога грамадзяніна ці хаця б запужаць гэтым — неад’емная частка таго, пра што пісала Арэндт.
Беларусь не імкнецца ў Раду Еўропы. Насамрэч!
Што б там ні казалася на закрытых перамовах, зыходзьце з таго, што цяперашні напаўжывы фармат адносін з Захадам пры млявай перспектыве ягонага паляпшэння (млявай у той ступені, у якой гэтая перспектыва можа спужаць тых, хто вызначае ў Маскве цэны на газ і нафту) — ідэальны.
Большага супрацоўніцтва Беларусі ў яе цяперашнім стане не трэба. Бо калі б было трэба — яго б ужо выгандлявалі.
Чаму не трэба? Усё проста! У сітуацыі ізаляванасці ўсе ўнутраныя праблемы замкнутыя ўнутры краіны, усе яе жыхары могуць жаліцца на парушэнні правоў хіба тым жа, хто іх парушае. Калі Беларусь увойдзе ў Раду Еўропы, беларусы атрымаюць магчымасць жаліцца ў Еўрапейскі суд па правах чалавека. І я магу вас запэўніць, плынь расійскіх заяваў вам пасля гэтага падасца маленькім ручаём! Асабліва пасля “перагінаў” у ажыццяўленні правасуддзя, якія прызнаныя ўжо афіцыйна.
Беларусь не імкнецца да танных візаў і спрашчэння ўезду ў ЕС. Я тут — заўважце — увесь час кажу не пра “беларусаў”, а пра дзяржаву. Пры ўсіх афіцыйных заявах пра магчымасць спрашчэння, патаннення і г. д., візы тут робяцца ўсё даражэйшымі, выезд — усё цяжэйшым. Гэта — зноўку ж — логіка ізаляцыі. Моладзь мусіць заставацца ў краіне. Служыць у войску. Працаваць. Калі няма працы — збіраць камяні па палях ці выдзіраць дрот з шынаў. Калі і такой працы няма — плаціць падатак на дармаедства.
Усе спробы дапамагчы грамадзянскай супольнасці ўвапхнуцца ў тое, што ніякай іншай супольнасці, акрамя той, што мае чын не ніжэйшы за маёра, вам проста не пакажуць.
Вы чакаеце пераменаў?
Іх у Беларусі ўсталёўваюць віцэ-прэм’еры на час перад выбарамі.
Зыходзьце з гэтага. Пасля таго як выбары пройдуць, перамены і тыя “ініцыятывы па сумесным добраўпарадкаванні гарадоў”, пра якія вы так натхнёна пішаце, згортваюцца з прычыны непатрэбнасці.
То чытайце Арэндт.
І наступным разам: Belarus, не Weissrusland.
