«Мы маем справу з канчатковым ператварэннем беларускай сістэмы ў неататалітарную… Цяпер вядзецца пра выжыванне сістэмы, і яны гатовыя ісці на ўсё», — палітолаг Павел Усаў разважае на «Салідарнасці» пра новыя ініцыятывы ГУБАЗіК.
Начальнік ГУБАЗіК Андрэй Паршын выступіў з прапановай пазбаўляць грамадзянства, а таксама канфіскоўваць маёмасць у тых грамадзян, якіх улады палічаць датычнымі да экстрэмісцкай дзейнасці. Гэтыя ініцыятывы сілавікоў «Филин» абмеркаваў з палітолагам Паўлам Усавым.
— Гэта працяг той палітычнай эвалюцыі рэжыму і сістэмы, якая пачалася паўтара гады таму. Такія працэсы пачаліся пасля таго, як сістэма адчула пагрозу ў выніку электаральнай рэвалюцыі.
Стала зразумела, што ніякага кансенсусу ўжо не будзе. І ўтрымаць уладу будзе магчыма толькі пры сістэматызацыі рэпрэсій і тэрору. Палітычны тэрор стаў галоўным механізмам кіравання краінай.
Мы бачым знішчэнне любога іншадумства, любой грамадзянскай актыўнасці, ліквідуюцца арганізацыі, медыя, за мяжу выціскаецца пасіянарная частка грамадства.
Для таго, каб тэрор меў яшчэ большы псіхалагічны, палітычны і эканамічны эфект прапануюцца дадзеныя змены ў заканадаўства. Мы маем справу з канчатковым ператварэннем беларускай сістэмы ў неататалітарную.
Улады знішчаюць беларускіх пасіянарыяў, апазіцыю, выціскаючы іх з палітычнага і нават тэрытарыяльнага прасторы краіны. Таксама цяпер мы бачым ціск у дачыненні да правоў, якія чалавеку даюцца ад нараджэння.
Рэжым хоча дамагчыся псіхалагічнай няўпэўненасці людзей, і для гэтага збіраецца біць па маёмасці грамадзян.
Што тычыцца грамадзянства, то пазбаўляць могуць тых людзей, якія з'ехалі з краіны, каб у далёкай перспектыве яны не мелі магчымасці ўдзельнічаць у палітычных працэсах.
На жаль, механізмаў, якія б маглі прадухіліць такія карныя дзеянні, у Беларусі ўжо няма. Гэта не прававое дзеянне, а палітычнае рашэнне. Пакуль такія прапановы можна разглядаць у кантэксце падрыхтоўкі да рэферэндуму.
Улада спрабуе прадугледзець усе негатыўныя наступствы ад магчымага правядзення гэтага мерапрыемства, нягледзячы на тое, што сістэма нібы задушыла ўсе зародкі актыўнасці.
Тым не менш, яны дзейнічаюць на апярэджанне, спрабуюць пашырыць псіхалагічны прэсінг і паралізаваць любую актыўнасць у будучыні. Ці то ціск на сябраў выбарчай камісіі, ці то дэманстрацыя пазіцыі падчас галасавання, ці то фатаграфаванне бюлетэняў і высылка іх куды-то. Не выключаю, што такія дзеянні будуць лічыцца экстрэмізмам.
Калі цяпер чалавек можа атрымаць два гады «хіміі» за адно слова ў «Аднакласніках», то што тады казаць пра спробы прадэманстраваць свой выбар на рэферэндуме? Спрабуюць з людзей выбіць думкі нават пра пасіўны супраціў, не кажучы ўжо пра вулічную актыўнасць, у якую сёння мала хто верыць.
Улічваючы тую траўму, якую летась атрымаў Лукашэнка і ўся сістэма, нельга выключаць прыняцця самых абсурдных заканадаўчых ініцыятыў. Цяпер вядзецца пра выжыванне сістэмы, і яны гатовыя ісці на ўсё.
«Филин» пацікавіўся ў суразмоўцы, ці ёсць шанец, што пасля рэферэндуму рэпрэсіі трохі аслабяць.
— Магчыма, аслабіцца маштабны тэрор — масавыя затрыманні, утрыманне ў турмах, жорсткія прысуды, — кажа Павел Усаў. — Але не думаю, што ўлады пойдуць у інстытуалізаваным плане на нейкія змены — дазволяць дзейнасць НДА, нацыянальных арганізацый, як гэта было да 2020 года.
Поўнага вяртання ў «адлігі» ўжо не будзе. Палітыка рэпрэсій будзе функцыянаваць, пакуль Лукашэнка рэалізоўвае сваю палітыку. Цалкам магчыма, што мы будзем існаваць у сістэме мяккага таталітарызму.