Пазбаўленне адвакацкай ліцэнзіі Ганны Бахціной — крок да канца інстытуту адвакатуры ўвогуле. «Справа Бахціной» — прысуд не аднаму адвакату, а ўсёй сістэме адвакатуры ў цэлым. І ўсім грамадзянам нашай краіны, якія фактычна пазбаўляюцца права на сумленную прафесійную абарону.
Вядомая адвакатка з 38-гадовым юрыдычным стажам Ганна Бахціна, якая вяла рэзанансныя палітычныя справы, не здолела праз «самы гуманны і справядлівы суд у свеце» дамагчыся аднаўлення адвакацкай ліцэнзіі.
Канешне, Мінюст, які пазачаргова праверыў Бахціну, сцвярджае, што «няма тут ніякай палітыкі», і чалавек, які ўсё жыццё адпрацаваў у пракуратуры і адвакатуры, мае «недастатковую кваліфікацыю». Але, пагадзіцеся, з улікам амаль 40 гадоў бездакорнай працы, такое сцверджанне выглядае смешна.
Мы б, можа, паверылі і ў смешную версію, калі б не перадгісторыя. Цяперашняе пазбаўленне ліцэнзіі — не першая спроба выціснуць прынцыповую адвакатку з прафесіі. Раней, калі Бахціна ў 2011 годзе абараняла жонку кандыдата ў прэзідэнты Андрэя Саннікава Ірыну Халіп, таксама былі спробы пазбавіць ліцэнзіі «няправільнага» адваката.
У 2011-м ліцэнзій пазбавілі шмат якіх «зорак» беларускай адвакатуры: Паўла Сапелку, Тамару Сідарэнку, Уладзіміра Тоўсціка, Алега Агеева… З Бахціной тады гэты нумар не прайшоў: яна дамаглася адмены рашэння такой жа, як зараз — пазатэрміновай, — атэстацыі і захавала сваю ліцэнзію.
То бок, яшчэ шэсць гадоў таму, з другога разу, але атэстацыйная камісія прызнала Бахціну «адпавядаючай сваёй кваліфікацыі». А зараз адвакатка сваю кваліфікацыю страціла? Хто ў такое паверыць?
Увогуле, адваката не павінны атэстоўваць нейкія камісіі. Больш, чым камісіі, за адваката кажуць яго кліенты. І з гэтым у Бахціной усё ў парадку. Ірына Халіп называе Бахціну не проста прафесіяналам. Яна ўзгадвае, што напярэдадні яе прысуду ў яе сына Даніка быў дзень нараджэння. І Бахціна, скарыстаўшыся тым, што толькі яна магла трапіць у кватэру да сваёй падабароннай (Халіп тады была пад хатнім арыштам) прывезла Даніку падарункі…
Эдуард Пальчыс, якога Бахціна бараніла ў 2016-м, кажа, што Бахціна — найлепшая з тых шасці адвакатаў, з якімі ён у сваім жыцці сустракаўся.
Зараз Бахціна абараняе асноўнага фігуранта «справы патрыётаў» Міраслава Лазоўскага. І Ніна Шыдлоўская, якая апякуецца фігурантамі гэтай справы, кажа: «Ганна Бахціна — выключны прафесіянал і сумленны чалавек». А, даведаўшыся пра вырак суду, які адмовіў Бахціной у аднаўленні яе ліцэнзіі, напісала ў Фэйсбуку: «Маскоўскі раённы суд Мінска сёння зрабіў значна больш і горш, чым пацвердзіў пазбаўленне ліцэнзіі адной з самых вядомых адвакатак Беларусі Ганны Бахціной. Сёння за некалькі хвілінаў канчаткова былі «пастаўленыя на месца» ўсе адвакаты (якія, дарэчы, як і іншыя катэгорыі нашых суайчыннікаў, асаблівай салідарнасцю не адрозніваюцца)… Ганна Віктараўна, шаноўная і паважаная, мы цэнім Вас!»
Пры ўсёй павазе да Ніны Шыдлоўскай, варта адзначыць, што «ставіць на месца» ў адвакатуры, падаецца, больш няма каго. Бо яшчэ да судовага выраку здарылася самае прыкрае. Высветлілася, што, нават не чакаючы завяршэння суда, савет Мінскай гарадской калегіі адвакатаў па прадстаўленні Мінюста выключыў Ганну Бахціну з сябраў калегіі. І нават не палічыў неабходным паведаміць пра гэта. Ганна Віктараўна даведалася пра выключэнне наўпрост у судзе.
А вось наконт «больш і горш» — варта пагадзіцца. «Справу Бахціной» прайграла не Бахціна, а ўся адвакатура ў цэлым.
Нашы адвакаты як ніхто іншы павінны ведаць, якім чынам у Беларусі ажыццяўляецца «правасуддзе» — яны з гэтым сутыкаюцца штодня. Таму ў іх галовах заўсёды павінна гучаць песня Вячаслава Бутусава са словамі: «И если есть те, кто приходят к тебе, — найдутся и те, кто придет за тобой…» Сёння прыйшлі па Бахціну. Заўтра прыйдуць па любога адваката. Адседзецца не атрымаецца.
Не атрымаецца таму, што ўся беспакаранасць, якая спачатку выяўляецца ў дачыненні да «палітычных», потым абавязкова распаўсюджваецца на астатняе грамадства. У свой час грамада прапусціла беспакаранасць супрацоўнікаў міліцыі, якія збівалі дэманстрантаў і здзекаваліся з пратэстоўцаў. Маўляў, гэта палітыка, мы ў яе не ўлазім. Застаўшыся без пакарання і асуджэння, праваахоўнікі адчулі сваю ўсёдазволенасць — і краіна запоўнілася такімі выпадкамі, як «справа Барбашынскага». Калі звычайнага, шараговага грамадзяніна міліцыянты злавілі на вуліцы, збілі, абвінавацілі ў супраціве міліцыі і пасадзілі ў турму, дзе ён памёр.
Тое ж самае адбудзецца з адвакатамі. Відавочна, што Бахціна перайшла сцяжынку дзяржаве, абараняючы Пальчыса, Валовіка, Лазоўскага. Адвакацкая супольнасць таксама можа сцвярджаць: «Сама нарвалася, мы ў палітыку не лезем». Але дзе гарантыя, што тая ж схема, апрацаваная на адвакатах «палітычных», заўтра не будзе выкарыстаная ў дачыненні, напрыклад, да адвакатаў бізнесоўцаў? Дый увогуле любых адвакатаў?
Такой гарантыі не тое што няма — з пазбаўленнем ліцэнзіі Бахціной з’яўляецца нават верагоднасць далейшага прымянення гэтай схемы ў іншых справах. Ужо ніяк не звязаных з палітыкай. Дарэчы, адвакатцы яшчэ аднаго фігуранта «справы патрыётаў» Наталлі Мацкевіч тая ж камісія прызначыла паўторную атэстацыю пра паўгода.
І цяпер усе адвакаты ведаюць: прафесійная супольнасць за іх не заступіцца. Калі калегія здала нават Бахціну, што можна казаць пра менш «раскручаных» адвакатаў? Хіба за іх хто-небудзь уздыме голас?
Таму «справа Бахціной» — прысуд не аднаму адвакату, а ўсёй сістэме адвакатуры ў цэлым. І ўсім грамадзянам нашай краіны, якія фактычна пазбаўляюцца права на сумленную прафесійную абарону.
