Усё ён ведае — і як дзяржавай кіраваць, і як бізнэс наладзіць, і нават як крытыку пісаць… Спыняюцца павучанні замежнага беларуса адным спосабам — запрашэннем: «Дык вяртайся!» На што беларус палітычна ангажаваны звычайна адказвае: «Як улада пераменіцца…» Але ясна — успрымаць гэта трэба не іначай як даніну ветлівасці да былых суайчыннікаў.
Відавочна, што з тых, хто па нейкіх прычынах пакінуў нашыя межы і стаў эмігрантам, калі і вернуцца, то адзінкі. І справа не ў тым, што эміграваўшыя больш за іншых любяць камфорт, выгоды адладжанага заходняга жыцця. Не… Проста большасць разумее, што вярнуцца ў тую Беларусь, з якой з’ехаў, ужо немагчыма, як не магчыма ўвайсці двойчы ў адну і тую ж раку: надта імкліва мяняецца сучасны свет. Усё астатняе жыццё — за выключэннем тых, хто яшчэ мае тут блізкіх сваякоў і наведваецца ў родныя мясціны — яны будуць жыць у такой статычнай ідэальнай Беларусі, якую не кожны ўжо і помніць.
У гэтым ёсць свая чароўнасць. Бо, па-першае, ідэальнае, як правіла, яно тыповае, сутнаснае для разумення. Па-другое, іх успаміны, як флакон са старым дарагім парфумам — узнаўляе саму атмасферу часу.
Каб адчуць гэта — дастаткова адкрыць часопіс «Беларус: літаратурны альманах беларускіх пісьменнікаў замежжа», які выйшаў у 2012 годзе ў Нью-Ёрку, дзякуючы намаганням вялікага кола свядомых беларусаў замежжа, але, у першую чаргу, дзякуючы высілкам заснавальніка і выдаўца альманаха Марата Клакоцкага.
Адразу папярэджу — тэксты ў выданні абсалютна рознага жанру, узроўню мастацкасці і ведання мовы. Ёсць творы цалкам прафесійныя, літаратурна-мастацкія. Ёсць успаміны. Ёсць падарожныя нататкі. Паэтычныя экспромты, цікавыя больш сябрам і знаёмым, чым шырокаму чытачу… Чаго няма — дык гэта абыякавасці, іроніі, спробы схавацца за чужыя думкі і меркаванні. Не, аўтары цытуюць, да прыкладу Коко Шанэль, але гэта атрымліваецца ў іх так міла і шчыра, што іх цяжка западозрыць у прэтэнзіі на інтэлектуалізм, і наогул на прэтэнцыёзнасць, такую звыклую для сённяшняй Беларусі.
З гэтай прычыны вельмі прыемна чытаць, да прыкладу, нататкі П.С. Мурзёнка пра беларускі суботні клас у Атаве, які ён зрабіў разам з жонкай. Людзі ўсё жыццё прапрацавалі настаўнікамі ў Беларусі, маюць багаты вопыт… Можна было б спакойна сядзець дома, але не, яны, па прапанове сына, ідуць у школу, каб далучыць беларускіх дзяцей да роднага слова, азоў беларускай культуры, не чакаючы пры гэтым нейкага ўзнагароджання. І няхай у той класе зусім мала вучняў, але вось гэтая дабрыня, якая проста свеціцца між радкоў, уражвае і вызначае ў многім танальнасць альманаха, які рабіўся людзьмі неабыякавымі ні да свайго, ні да чужога.
Працяг чытайце на novychas.info