Упершыню пра Янку Купалу ўзгадалі ў 1944 годзе, паколькі мінскі дом Янкі Купалы згарэў у час вайны, пад музей паэта гарадскія ўлады адвялі трэці паверх Дома прафсаюзаў на плошчы Свабоды, 23. Менавіта там і адкрылася першая экспазіцыя, прысвечаная жыццю і дзейнасці беларускага класіка.
На месцы сучаснага Дома-музея Янкі Купалы, які адкрыўся ў 1959 годзе, калісьці стаяў дом паэта. Па генеральнаму плану побач з музеем была запланаваная альтанка, а таксама павільён для экспанавання асабістай машыны маркі Chevrolet, падоранай пісьменніку ўрадам БССР. Але на практыцы не ўдалося ўсё ажыццявіць.
У скверы на вуліцы Янкі Купалы сёння стаіць толькі асноўны будынак музея. У яго экспазіцыі сабрана столькі дакументаў, асабістых рэчаў і кніг, што па іх можна прасачыць ўсе этапы жыцця Янкі Купалы.
Тут захоўваюцца рукапісы створаных твораў і фота, выданні з аўтографамі. Сярод найбольш цікавых экспанатаў - пашпарт на імя Івана Дамінікавіч Луцэвіча, выдадзены ў Мінску ў 1907 годзе з абазначэннем гарадскіх адрасоў. Адноўлены таксама інтэр'еры дома паэта. У музеі таксама развенчваецца міф, што Янка Купала быў родам з беднай сялянскай сям'і. Іван Луцэвіч быў са старадаўняга шляхецкого роду. Савецкая ўлада не давярала Купалу і не лічыла яго сваім. Яго пастаянна выклікалі на допыты.
У 2007 годзе ў музеі адкрылася новая зала, прысвечаная таямніцы гібелі Янкі Купалы ў Маскве. 28 чэрвеня ў 22.30 у гасцініцы "Масква" ён упаў на лесвічную клетку і разбіўся. Момант і абставіны гібелі ніхто не бачыў. У экспазіцыі: дзверы ў гасцінічны нумар, дзе жыў паэт, рэшткі лесвічнага пралёта.
Літаратурны музей імя Янкі Купалы мае яшчэ 4 філіялы ў месцах, так ці інакш звязаных з жыццём і творчасцю паэта.
