Сёння спаўняецца 85 год з дня заснавання Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа. Гісторыя пачалася 16 лютага 1925 г. Да моманту адкрыцця ў бібліятэцы налічвалася толькі некалькі брашурак і архіў А. Бурбіс. Аднак фонд пастаянна папаўняўся.

Сёння спаўняецца 85 год з дня заснавання Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа.

Гісторыя пачалася 16 лютага 1925 г. Да моманту адкрыцця ў бібліятэцы налічвалася толькі некалькі брашурак і архіў А. Бурбіс. Аднак фонд пастаянна папаўняўся. Ужо ў сакавіку 1925 г. паступілі 200 кніг з бібліятэкі філолагаў-славістаў Якава Грота і яго сына. Следам за гэтымі кнігамі паступіла 200 тамоў, набытых у Янкі Купалы; 200 кніг прывёз з Варшавы прафесар гісторыі Пічэта, і 300 кніг былі куплены ў Кіеве супрацоўнікам Інбелкульта М. Байковым. Тады ж, у 1925г., Бібліятэка стала рэгулярна атрымліваць цэнтральныя перыядычныя выданні. У 30-я гг. быў вырашанае пытанне аб цэнтралізаваным книгоснабжении.

Страшная лёс напаткаў бібліятэку падчас Вялікай Айчыннай вайны. Яе памяшканне было ператворана фашыстамі ў салдацкія казармы, бібліятэчнае абсталяванне разбіта, каталогі і картатэкі знішчаны. Найбольш каштоўная частка фонду была разрабавана.

Падчас уцёкаў фашысты спалілі памяшканне Акадэміі разам з рэшткамі абсталявання і кніг. Адна з найбуйнейшых бібліятэк Беларусі, здавалася, перастала існаваць. Аднак яшчэ падчас вайны ў Маскве, куды была эвакуяванай Акадэмія навук, пачалася актыўная праца па аднаўленні фондаў яе бібліятэкі і ўжо ў ліпені 1944 года у фондзе бібліятэкі налічвалася 25 тыс. выданняў.

Да 1946г. бібліятэка размяшчалася ў будынку Дзяржаўнай бібліятэкі, дзе ёй былі прадстаўленыя тры стэлажы і адзін стол у рабочай пакоі. У лютым 1946г. Акадэмія навук атрымала ў часовае карыстанне жылы будынак на вул. Маскоўскай і дала некалькі пакояў ў ім бібліятэцы. У студзені 1948г. бібліятэка, нарэшце, пераехала ў адноўлены будынак Акадэміі навук.

28 май 1948г. Савет Міністраў Беларусі прыняў пастанову аб прысваенні бібліятэцы АН Беларусі імя В. Г. Бялінскага ў сувязі са 100-годдзем з дня яго смерці. Пасля пастановай ЦК КПБ і Савета Міністраў БССР яна была перайменаваная і стала насіць імя народнага паэта Беларусі Якуба Коласа.

На сённяшні дзень ЦНБ НАН Беларусі - другая па велічыні бібліятэка рэспублікі. Яе фонд складае каля 5 млн. асобнікаў, у тым ліку каля 1 млн. замежных выданняў. Бібліятэка мае 25 філіялаў у розных арганізацыях Акадэміі навук. Гэта адзіная ў рэспубліцы навукова-даследчая ўстанова па праблемах бібліятэказнаўства, бібліяграфазнаўства, гісторыі кнігі.

Да 85 гадовага юбілею у  чытальнай зале аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў была адчынена выстава “Скарбніца духоўнай спадчыны”. На выставе прадстаўлены найбольш каштоўныя кніжныя і рукапісныя дакументы з фондаў аддзела. Кніжная экспазіцыя ахоплівае выданні XV–XX стст. рэлігійнага, юрыдычнага, гістарычнага і мастацкага характару.

Таксама сёння ў бібліятэцы пачала працу II Міжнародная навукова-практычнная канферэнцыя маладых вучоных і спецыялітсаў “Бібліятэкі ў інфармацыйнай прасторы: праблемы і тэндэнцыі развіцця”.

Інфармацыйны цэнтр МГА “ЗБС “Бацькаўшчына”