Сёння моладзь часта можна сустрэць і падчас вучобы, і ў вольны час адзетую ў так званыя «вышымайкі». А на фальклорных мерапрыемствах, фэстах і традыцыйных святах — у вышыванках. Першыя з’явіліся нядаўна і адразу набылі папулярнасць, хоць іх нельга блытаць з вышыванкамі. Па-першае, вышымайка — сучасны трыкатажны выраб, на які нанесены прынтавы арнамент ці машынная вышыўка, а вышыванка — традыцыйная кашуля, пашытая з ільняной або баваўнянай тканіны і ўпрыгожаная ручной ці машыннай вышыўкай. Па-другое, у іх розныя функцыі: вышыванка глядзіцца ў комплексе святочнага адзення, а вышымайка мае больш вольны фармат і будзе да месца падчас адпачынку.
Першыя вышыванкі — вясельныя кашулі для сябе і будучага мужа — Юлія Літвінава рабіла вельмі доўга.
— У нас найбольшым попытам сярод моладзі, зразумела, карыстаюцца вышымайкі, таму што яны значна больш танныя, чым сапраўдныя вышыванкі, — расказвае Павел Белавус, заснавальнік крамы symbal.by. — Для іх мы выкарыстоўваем майкі з бавоўны сусветна вядомай кампаніі, якія набываем за мяжой, а затым наносім прынты спосабам шаўкаграфіі праз тэрмаперанос. А вось вышыванкі, якія мы прадаём, вырабляе дзяржаўнае прадпрыемства «Скарбніца». Дарэчы, мы нядаўна прыдумалі нешта сярэдняе паміж вышыванкай і вышымайкай — «каўнерка» альбо пола-кашуля з вышыўкай. Яна выдатна падыходзіць як для штодзённага нашэння, так і для дзелавога стылю.
Можна звярнуцца да майстрыхі, калі вы хочаце мець эксклюзіўны выраб. Каб даведацца, як робіцца такая кашуля, мы пагутарылі з Юліяй Літвінавай, майстрыхай традыцыйнага адзення.
— Мне падабаецца, што сёння мы імкнёмся да «свайго» адзення, беларускага стылю, — расказвае Юлія. — Сапраўдны беларускі строй робіцца пераважна з натуральных матэрыялаў (лён, сукно, бавоўна) і мае ў сабе цэлы комплекс адзення, якое адпавядае пэўнаму ўзросту і сацыяльнаму статусу. А колькі розных варыяцый яго ёсць! Зазірнуўшы толькі ў альбом прафесара Міхася Раманюка «Беларускае народнае адзенне», можна сцвярджаць, што ў нашых продкаў пачуццё густу было прыроднае: адзенне на іх выглядае прыгожа, гарманічна і стыльна. Таму хочацца як мага больш дакладна аднавіць той ці іншы строй.
Напэўна, любоў да рукадзелля перайшла да дзяўчыны ад матулі, якая і навучыла вышываць крыжыкам. Першыя вышыванкі — вясельныя кашулі для сябе і будучага мужа — майстрыха рабіла вельмі доўга.
— Цяпер пераважна звяртаецца моладзь. Асабліва папулярныя традыцыйныя вясельныя строі. Хтосьці прыходзіць з гатовай ідэяй, а іншым трэба дапамога — падбіраем штосьці з таго ж альбома Раманюка ці звяртаемся да музейных фотаздымкаў. Большасць аддае перавагу геаметрычнаму арнаменту і крамнай ільняной тканіне. На звычайную мужчынскую вышыванку патрэбна прыкладна два-тры тыдні. Зразумела, што жаночую кашулю раблю даўжэй, бо на ёй болей вышыўкі.
— Чаму, на ваш погляд, сталі такімі папулярнымі вышыванкі і вышымайкі? — пытаюся ў Юліі.
— Напэўна, моладзь хоча вылучыцца. Калі мы надзяваем строй, то гучна заяўляем: «Мы з гэтай зямлі, мы з Беларусі!» Але звычайна такое адзенне не на кожны дзень: гэта святочнае, дарагое ўбранне. Мне прыемна хадзіць у строі на розныя святы, фэсты. Слова «строй» гаворыць само за сябе: тут і абутак, і адзенне, і ўпрыгажэнні — усё павінна быць «стройным», у адным стылі. Такое адзенне абавязвае да іншых рухаў, паводзінаў, яно быццам выпраўляе — адразу ж хочацца выпрастаць спіну, трымацца годна. Цешыць, што сёння вопраткі з традыцыйнымі элементамі стала болей, і нават сучаснае адзенне патроху набывае беларускую адметнасць і стыль. Вельмі хацелася б, каб хараство традыцыйнага беларускага строю больш папулярызавалася сярод моладзі, а разам з ім і жаночыя рамёствы, каб з’яўляліся цэнтры, школы, дзе гэтым рамёствам можна навучыцца.
Ілья Фаляжынскі, студэнт ІV курса інжынерна-эканамічнага факультэта БДУІР:
— Адзенне з вышыўкай падабаецца. Бо гэтыя ўзоры прыйшлі да нас ад продкаў, і калі я апранаю яго, гэта сведчыць, што я з павагаю стаўлюся да гісторыі сваёй краіны. Традыцыйны беларускі строй альбо нават звычайная вышымайка адметныя: можна вылучыцца, прыцягнуць увагу да сябе за мяжой.
Ірміна Ластоўская, менеджар:
— У маім гардэробе ёсць некалькі белых маек з вышыўкай, так званых вышымаек. Яны зроблены з густам і пачуццём меры. Тым больш выкананы з натуральнага лёну. Прыемна прайсціся па горадзе ў такім стыльным адзенні.
Ганна Шыбут, студэнтка V курса Інстытута журналістыкі БДУ:
— Нашу вышыванкі, бо гэта народнае адзенне, а я люблю ўсё, што звязана з традыцыйнай культурай, штосьці аўтэнтычнае. Падабаюцца сваёй прастатой і прыгажосцю.
Андрэй Філіпчык, праграміст:
— У мяне ёсць вышыванка, пашыў яе на заказ на вяселле сяброў. Цяпер надзяваю на святы і фестывалі кшталту «Камяніцы». І ёсць вышымайка, якую нашу без нагоды, бо падабаецца дызайн. Яна стыльная, прыгожая, але я стаўлюся да яе, як да звычайнай майкі. А вось вышыванка — гэта павага да традыцый продкаў. Мне здаецца, цудоўна, калі мы праз адзенне вяртаемся да каранёў, не забываемся на сваю культуру і папулярызуем яе.
Юлія Букель, студэнтка V курса Інстытута журналістыкі БДУ