Гутарка з былым віцэ-мэрам Ялты Міхаілам Загорцавым, звольненым за заклік да беларускіх уладаў спыніць гвалт.

24 верасня беларускі партал Tut.by апублікаваў відэа, на якім тры дні як прызначаны віцэ-мэр Ялты, былы старшыня Бабруйскага і Смалявіцкага саветаў Беларусі Міхаіл Загорцаў, звяртаецца да беларускіх уладаў і вайскоўцаў з просьбай спыніць гвалт у дачыненні да пратэстоўцаў.

«Я баяўся зараз толькі аднога: памерці і не ўбачыць Беларусь свабоднай. Але нашы дзеці - яны зрабілі гэта. Нашы жанчыны - дзякуй ім за ўсё велізарны. Наша пакаленне - мы просім прабачэння за тое, што дапусцілі гэта. Былыя калегі! Мэры гарадоў, старшынi, яшчэ не позна не дапусціць больш ніякага кровапраліцця. Яшчэ не позна выправіцца і пайсці разам з народам», - сказаў Загорцаў.

Таксама ён папрасіў Расію не ўмешвацца ў сітуацыю ў Беларусі.

«Мы да гэтага часу многія не верым, што нашы беларусы могуць так здзекавацца з дзяцей і жанчын. Але калі гэта расейцы. <...> Я сказаў мэрам [расійскіх] гарадоў-пабрацімаў: не пускайце сюды сваіх сыноў. Калі яны прыйдуць - паверце, паўстане кожны беларус».

Нягледзячы на ​​тое што сам зварот быў запісаны ў сярэдзіне жніўня, гэта значыць да таго, як Загорцаў стаў чыноўнікам, на наступны дзень пасля яго публікацыі ён быў звольнены з пасады намесніка мэра Ялты.

У інтэрв'ю «Новай газеце» Міхаіл Загорцаў распавёў, ці шкадуе аб прамоўленым на відэа, сказаў, што не так з расійскім тэлебачаннем і які, на яго погляд, расклад палітычных сілаў у Беларусі.

«Калі б не было гвалту - не было б такіх пратэстаў»

- Я не разумею, у чым мяне вінавацяць. Так, я выказаўся [з нагоды недапушчальнасці гвалту ў Беларусі], але гэта было яшчэ ў жніўні. Я тады знаходзіўся на лячэнні, і мне скінулі гэтыя ролікі страшныя [дзе адлюстраваны моманты гвалту]. Я адчуў страшэнную спустошанасць - такую, калі ты бяссільны нешта зрабіць.

І мяне папрасілі знаёмыя: «Ну ты ж ведаеш усіх, ведаеш генералаў...» Я звярнуўся да іх персанальна. Плюс яшчэ баевікі, пра якіх нават прэзідэнт [Лукашэнка] сказаў, што яны па Беларусі блукаюць. Прагучала там [у маім звароце] просьба да расейцаў не пускаць сюды [сілавікоў].

У Беларусі [мой зварот] не [паказвалі] на Tut.by, у СМІ. Я ніколі нікому інтэрв'ю не даваў. Яно было праз сацсеткі даслана асобным людзям, і, у тым ліку, з генераламі мы пагаварылі. Вельмі многія тады выступалі [супраць гвалту]. Ну як спыніць? Ну хоць бы словам.

Потым я па рэкамендацыі лекараў паехаў у Ялту на лячэнне, я пабыў у санаторыі, мне значна палепшала. А кіраўніка адміністрацыі Ялты Івана Імгрунта я ведаю (Ялта і Смалявічы, дзе Загорцаў працаваў кіраўніком выканкама, - гарады-пабрацімы. - Рэд.). Ён прапанаваў: цяжка, кадраў няма, пасля Украіны развал сур'ёзны ў ЖКГ. Я сказаў: на колькі здароўя хопіць, я дапамагу табе, таму што я прафесіянал. Я не палітык, я ніколі не выступаў ні ў якіх справах.

Але калі я прыступіў [да працы ў Ялце], украінскі сайт «Міратворац» апублікаваў маё дасье. Гэта Украіна і мясцовыя [крымскія] актывісты спрацавалі. Гэты зварот [з патрабаваннем мяне звольніць], ён з Украіны. Трэба было паказаць, каб паміж Расеяй і Беларуссю хоць што-небудзь, хоць нейкі факцік...

І тут панеслася: мне тэлефануюць, пытаюцца, а ў мяне здзіўленыя вочы. Я ж ціха з Беларусі з'ехаў, ніхто не ведаў, куды. Я да кіраўніка Ялты прыйшоў і кажу: «Я заяву напішу, я не хачу ніякіх шумных эпапеяў». Вось і ўся карцінка.

- Вы кажаце, што былі знаёмыя з Імгрунтам, мелі зносіны, сябравалі. Што ён сам вас на працу запрасіў. І што звольніліся вы па ўласным жаданні. Але Імгрунт у прэсе кажа, што вашы выказванні не сумяшчальныя з дзейнасцю на пасадзе чыноўніка. Як так атрымалася?

- Я не ведаю, можа зверху [націснулі]. Хутчэй за ўсё, прэс-цэнтр [версію прапанаваў]. Я гутарыў з адным, тлумачыў: «Гэта ж было, калі я не працаваў, не быў на дзяржслужбе, а тут [у Ялце] я нікому не даваў ніякіх каментароў».

Мне здаецца, гэта ўдар па старшыні. Мясцовым ён [Імгрунт] не вельмі патрэбны. Кіраўнік нават прапанаваў мне: «Заставайся, дам іншую працу». Атрымліваецца, я яго "падставіў". Заява [супраць гвалту ў Беларусі] была ў жніўні, а ўсплыла, калі я заступіў на працу.

Старшыня адміністрацыі Ялты Іван Імгрунт. Фота: vk/imgruntii

Я не публічны чалавек. Я проста сказаў: «Давай дапамагу, смецце научу вас прыбіраць». Але нехта скарыстаўся сітуацыяй. Заява [супраць гвалту ў Беларусі] было ў жніўні, а ўсплыло, калі я заступіў на працу.

- Вы лічыце, гэта цкаванне?

- Праз тры гадзіны, як заступіў на пасаду, я з'явіўся на сайце «Міратворац». Ну ў чым мая пазіцыя [па Крыме]?

- Мне здаецца, прэтэнзіі «міратворцы» і крымскіх актывістаў - гэта розныя рэчы. У «Міратворац» вас унеслі за тое, што вы, будучы грамадзянінам дзяржавы, якая не прызнае Крым расійскім, уладкаваліся працаваць у органы «акупацыйнай улады» - так кажуць пра крымскую адміністрацыю ва Украіне. Мясцовыя ж актывісты абвінавацілі вас у тым, што вы ў апазіцыі, вы за Майдан.

- У мяне не было часу ні з кім размаўляць. Я працаваў з 7 раніцы да 8 вечара, тэхнічную працу выконваў. Таму я не ведаю, у чым я павінен апраўдвацца. У Беларусі я выказаў пазіцыю як бацька, як дзядуля, які ўбачыў, што дзяцей б'юць. Я сваю пазіцыю агучыў і больш не ўдзельнічаў ні ў якіх мерапрыемствах, нікуды не хадзіў. Занадта сур'ёзна было ў мяне падарванае здароўе.

- Ваша пазіцыя за гэты месяц у адносінах да таго, што адбываецца на вуліцах Беларусі, змянілася?

- Не змянілася. І я яе не змяняў ніколі. Але гэта ніяк не звязана з працай у Ялце.

Калі б'юць дзіця, жанчыну, старога, то я як мужчына, які сам ужо дзядуля, заўсёды буду супраць, я буду абараняць. Як у нармальнага чалавека можа быць іншая пазыцыя?

Супрацоўнікі АМАПу затрымліваюць удзельнікаў акцыі пратэсту ў Мінску 23 верасня. Фота: РІА "Новости"

- А якая ваша пазіцыя з нагоды інаўгурацыі Лукашэнкі?

- У мяне ў Ялце інтэрнэту не было. Мне толькі перадалі, што яна была малалікая...

- Таемная.

- Ці таемная. Як да гэтага можна ставіцца?

Нават калі ў цябе 50 працэнтаў або 60, народ усё роўна павінен быць афіцыйны.

Таму я не разумею, што адбываецца. Мае дзеці мне сказалі: «Тата, нічога не глядзі, нічога не уключай». Я не ўключаў ні Сеткі, нічога, мне толькі нешта перадавалі.

- Вы верыце ў вынікі, якія афіцыйна агучыў беларускі ЦВК?

- Вядома, не. Хоць не хадзіў галасаваць, бо знаходзіўся на лячэнні, я сумняюся ў гэтых лічбах.

- А як на ваш суб'ектыўны погляд - які прыкладна расклад сілаў?

- Цяжка сказаць. Я не знаходзіўся ў краіне падчас выбараў, пра навіны даведваўся толькі па тэлефоне... Але дакладна не такія лічбы. Можа, 50 на 50 або 60 на 40 у любы бок, але не такія. Шэраг участкаў, якія ўсё ж паказалі свае пратаколы, - там іншыя лічбы.

Зразумейце, справа ж не ў выбарах нават. У апошнія гады ў Беларусі зарплаты не раслі, закрэдытоўваюцца буйныя прадпрыемствы.

Эканамічная сітуацыя заходзіла ў тупік. Лукашэнка крэдыты браў то ў Расіі, то на Захадзе - як Броз Ціта ў Югаславіі браў і ў тых, і ў тых. Яшчэ каранавірус наклаўся.

Дарэчы, мне дзіўна, у Ялце я прыйшоў на першую планёрку ў масцы, а тут усе спакойна да гэтага ставяцца. Я ім кажу: «Прыміце меры. Вы проста не разумееце, што гэта такое». У нас у Беларусі легкаважна паставіліся да гэтага, і цяпер паўторная хваля.

Я думаю, што калі б не было 9-10 жніўня гвалту, то такога ўсплёску [вулічных пратэстаў] не было б. Кожная жанчына за сваіх дзяцей выйдзе, каб абараніць. А калі яшчэ і жанчын пачалі біць, зразумела, што далей будзе...

«Расейскае ТБ кажа крыўдныя рэчы»

- Вы выказаліся супраць гвалту, і вас за гэтую пазіцыю звольнілі, а ўсе расійскія СМІ назвалі вас беларускім апазіцыянерам. Ці не адпомсціць вам за гэта Лукашэнка?

- За што? Я не заклікаў да пратэстаў, не хадзіў на пратэсты. Але калі людзей забіваюць, я заўсёды буду супраць. Калі яны не парушаюць закон, калі ходзяць мірныя дэманстрацыі... Я ведаю сваіх беларусаў, якія за столькі дзён не разбурылі ні аднаго прыпынку, не разбілі ніводнага шкла. За сабой прыбіралі недакуркі і смецце. Як можна па-іншаму сябе павесці?

Я грамадзянін Рэспублікі Беларусь, свядома адпрацаваў праз усё жыццё, працаваў для людзей.

Калі б я баяўся, я б паехаў у Польшчу, Літву альбо Украіну. А я паехаў да сяброў у Расію.

Так, я сказаў [што супраць], калі ў нас свой АМАП біў, а яны яшчэ расійскі АМАП хацелі ўвесці. Але гэта ж было супраць АМАПу, а не супраць расейцаў. Пакуль ніводнага сцяга Еўразвяза ў нас на дэманстрацыі не было.

- Расійскі народ і расійская дзяржава ў менталітэце грамадзян таксама даўно падзеленыя. Думаю, у Расеі з вамі многія пагодзяцца, што АМАП ўвасабляе дзяржаву, а не народ.

- Так. Але тэлебачанне, якое мы там глядзелі і цяпер я паглядзеў, тое, што ў Расеі паказваюць пра Беларусь... Гэта вельмі крыўдныя рэчы.

- Што не так з расійскім тэлебачаннем?

- Я не магу зразумець, дзе яны ўзялі гэтых экспертаў? Вось вы едзеце ў Беларусь [шукаць спікераў], ну вазьміце рабочага, вучонага, айцішніка. Не, запрасілі нейкага палітолага, якога я ў вочы не бачыў ніколі, - і аднолькавыя штампы ідуць пра Украіну, пра Беларусь.

Гадамі слухаеш, можна толькі назвы мяняць.

Чаму вінаватыя заўсёды людзі? Калі з людзьмі не гаварыць, не ставіцца да іх з павагай, а яшчэ і абражаць іх, то, вядома, рэакцыя будзе.

Гэта ж як у сям'і. Нельга ж дзіця выхоўваць ўвесь час рамянём, патрэбная ж ласка, пернікі, тады ён паслухае.

- Гэта значыць, што да апазіцыі трэба прыслухоўвацца?

- Я слова "апазіцыя" не люблю і не разумею. Чаму апазіцыяй называюць тых, хто жыве ў краіне? Гэта «пазіцыя» людзей, нармальная чалавечая пазіцыя.

- Вы не шкадуеце, што тады, у жніўні, вам давялося выказацца?

- Не. Я шкадую, што мне з Ялты трэба з'язджаць. Ялта - у маім сэрцы, я яе люблю. Пяць разоў тут адпачываў. Зараз не склалася, але, можа, потым складзецца.

Кацярына Рэзнікава, „Новая газета“