Студзеньскія падзеі ў ТБК

26 студзеня 2013 г. адбылася чарговая імпрэза ў Таварыстве беларускай культуры ў Літве, у часе якой узгадалі найбольш знакавыя юбілеі, што прыпалі на гэты месяц.

Леакадыя Мілаш выступіла з дакладам пра творчасць беларускай паэтэсы Канстанцыі Буйло, якая нарадзілася ў Вільні. Свае першыя вершы Канстанцыя друкавала ў газеце “Наша ніва”. У 1914 г. у Вільні выйшла яе першая кніга вершаў “Курганная кветка”. З яе творчасці найбольш вядомы верш “Люблю наш край, старонку гэту…”.

Леакадзія Мілаш

У студзені споўнілася 10 гадоў з моманту трагічнай гібелі лідара гурта “Песняры” Уладзіміра Мулявіна. Падрабязны даклад аб яго жыцці і дзейнасці падрыхтаваў сябра Рады ТБК Валеры Радзюкевіч. Ён узгадаў асноўныя вехі з біяграфіі песняра. Сёння можна шмат дыскутаваць аб фігуры У.Мулявіна, але, бясспрэчна, застанецца яго заслуга: ён, рускі паводле паходжання, падняў беларускую песню да ўсесаюзнага ўзроўню, а тым самым зрабіў Беларусь вядомай на посткамуністычнай прасторы.

У гэтым месяцы споўнілася 75 гадоў з дня расстрэлу аднаго з найвялікшых сыноў беларускай зямлі Вацлава Ластоўскага. На жаль, акупацыйная цемрашальская ўлада, якая панавала ў тыя часы, шмат зрабіла для таго, каб сцерці імёны выбітных людзей з памяці беларускага народа. Сённяшняя ўлада ў многім захоўвае тыя традыцыі сталінскіх часоў, і таму гэтыя асобы па сучасны дзень застаюцца малавядомымі для шырокага кола беларускага грамадства. Афіцыйная прапаганда іх імёны не ўзгадвае, наадварот, да гэтага часу ў пашане імёны тых катаў, якія знішчалі найлепшых сыноў нашага народа.

З дакладам аб жыцці і дзейнасці Вацлава Ластоўскага выступіў старшыня ТБК Хведар Нюнька. Лёс В.Ластоўскага ў многім трагічны, ён адлюстраваў усе знакавыя падзеі першай паловы ХХ ст. ў жыцці беларускага народа. Ластоўскі стаяў ля вытокаў стварэння БНР, можна нават назваць яго першым афіцыйным беларускім гісторыкам. У тых крыважэрных вірах яму даводзілася рабіць няпросты выбар. І тое, што нам тады не ўдалося адстаяць незалежнасць свае Бацькаўшчыны, прывяло да таго, што лёс такіх асобаў як Ластоўскі стаў трагічным. Ягоныя хістанні і падтрымка літоўскага боку – сведчанне складанасці арыентавання ў той сітуацыі, а таксама вялікай веры ў тое, што ўсё ж такі можна будзе аднавіць незалежнасць Беларусі. Яго мара ў нечым споўнілася сёння, але толькі часткова. У сёняшняй Беларусі самой Беларусі практычна няма, і ўсе, хто змагаўся і паміраў за Беларусь, так і забытыя і забароненыя. Але прыйдзе час, калі іх імёнамі будуць называцца вуліцы беларускіх гарадоў і ім будуць ставіць помнікі.

21 студзеня споўнілася 195 гадоў з дня нараджэння Адама Кіркора – аднаго з найбольш вядомых даследчыкаў Беларусі ў ХІХ ст. Дзякуючы такім асобам, мы сёння ведаем, якой была Беларусь ў ХІХ ст. На старонках яго працаў – сівая мінуўшчына нашае бацькаўшчыны, яе гістарычныя помнікі, курганы-валатоўкі, гарадзішчы, а таксама легенды, паданні, казкі, песні беларускага народа.

У гэтым месяцы споўнілася 70 гадоў з дня трагічнай гібелі дзеяча беларускай грэка-каталіцкай царквы экзарха Антона Неманцэвіча. Ён стаяў ля вытокаў адраджэння па-варварску знішчанай у 1839 годзе нацыянальнай беларускай царквы. Пасля яе знішчэння і пачалася русіфікацыя нашых земляў. Варта адзначыць, што калі б гэтая царква не была б знішчанай, Беларусь не была б зрусіфікаванай і палітычная сітуацыя ў гэтай краіне была б іншай. Экзарх Неманцэвіч Антон (1893-1943) сан святара атрымаў у 1915 годзе. Служыў у розных касцёлах Расійскай імперыі. Прапагандаваў сярод праваслаўнага насельніцтва Санкт-Пецярбурга ідэю аб’яднання цэркваў. У 1919 г. на 6 месяцаў быў арыштаваны бальшавікамі. У 1921 г. арыштаваны паўторна, правёў некалькі месяцаў у турме. У 1923 г. арыштаваны ў чарговы раз за выкладанне асноваў рэлігіі для моладзі. У 1925 г. па абмене палітвязнямі паміж СССР і Польшчай быў перададзены Польшчы. Выехаў на вучобу ў Рым. У 1927 г. абараніў доктарскую дысертацыю. У 1929 г. уступіў у навіцыят [Навіцыят – месца для „навіцыяў“, або паслушнікаў, г. зн. тых, хто перш як скласці законныя шлюбы (манаскі абет – А. А.), праходзіць перыяд выпрабавання (звычайна адзін або два гады) пад кіраўніцтвам дасведчанага законніка (манаха – А. А.) – магістра навіцыяў. Навіцыятам таксама называецца сам перыяд выпрабавання (Надсан 2006, 10-11).] усходняй місіі ордэна езуітаў у Альбертыне. Служыў на розных уніяцкіх пляцоўках, а таксама выкладаў у шматлікіх рэлігійных навучальных установах Польшчы. З верасня 1939 г. узначаліў Беларускі Экзархат Украінскай грэка-каталіцкай мітраполіі. У 1940 г. мітрапалітам Шаптыцкім прызначаны экзархам Беларускага грэка-каталіцкага экзархата. Увёў беларускую мову як афіцыйную ў дзейнасці экзархата. У час нямецкай акупацыі дамогся ад акупацыйных уладаў афіцыйнага прызнання сваіх паўнамоцтваў. Арыштаваны немцамі ў канцы ліпеня – пачатку жніўня 1942 г. У турме захварэў на сыпны тыф. Памёр 6 студзеня 1943 г. (Маракоў 2009, 307-309; Станкевіч 2008, 1006).

Артур Юдыцкі распавёў пра пачынальніка беларускай прозы пісьменніка Ядвігіна Ш., лёс якога быў цесна звязаны з Вільняй. Належыць адзначыць, што і пахаваны ён у Вільні, на могілках Росы.

Сябра Рады ТБК Крыстына Балаховіч распавяла пра сустрэчу мастакоў у польскай галерэі “Z nad Wilii”.

Крыстына Балаховіч

На мерапрыемствах прысутнічала жонка вядомага віленскага беларускага мастака Уладзіміра Кузменкі. Заканчваючы імпрэзу, яна сказала колькі слоў пра свайго пакойнага мужа.

Падчас імпрэзы ўзгадалі і аб 150 гадавіне з дня пачатку студзеньскага паўстання 1863-64 гг. Можна адзначыць, што менавіта гэтае паўстанне дапамагло беларусам зрабіцца нацыяй. Сёння, на вялікі жаль, вядзецца фальшывая прапаганда па ачарненні гэтай самай слаўнай падзеі ў нашай гісторыі, якая ў яе ўпісалася залатымі літарамі.

Правіду свеціць нам зара,

Айчына – маці – Беларусь,

Гарой жыва!

(Казімір Сваяк)