У сваім допісе Алег Рудакоў расказвае пра тое, які працяг меў красавіцкі інцыдэнт для ІТБК, калі арганізацыю беспадстаўна абвінавацілі ў экстрэмізме, а таксама пра іншыя жнівеньскія падзеі Таварыства. 

Нагадаем, што ў красавіку ў кватэру старшыні Таварыства Алега Рудакова, а таксама ў сядзібу гэтай арганізацыі ўварваліся супрацоўнікі Следчага ўпраўленне Следчага камітэта Расіі па Іркуцкай вобласці з падтрымкай СОБРа і спецназа. Пра гэта мы ўжо пісалі ў бюлетэні “Беларусы ў свеце” № 3-4.

Алег Рудакоў піша.

Жнівень месяц для Іркуцкага таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага (ІТБК) традыцыйна з'яўляецца адпускным. Праўда, гэта не значыць, што ўсе актывісты ІТБК адправіліся ў адпачынак. Акурат не: шмат хто быў на сваіх "працоўных пастах". Але вось мерапрыемстваў мы ніякіх не арганізоўвалі. І сяброў нашага Таварыства не трывожылі.

Наогул у жніўні можна вылучыць дзве значныя падзеі ІТБК.

Першая сумная, другая вясёлая.

Сумнай падзеяй было тое, што 6 жніўня ў Кастрычніцкім судзе горада Іркуцка разглядалася грамадзянская справа, дзе мы ад імя ІТБК падалі іскавую заяву аб абароне дзелавой рэпутацыі нашай арганізацыі.

У № 117 "Маланкі" мы падрабязна пісалі, як 12 красавіка 2012 года наш офіс з ператрусам наведала Следчае ўпраўленне Следчага камітэта Расіі па Іркуцкай вобласці (СУ СК). Усё б нічога, але гэтае ж СУ СК апублікавала на сваім сайце 16 красавіка прэс-рэліз, дзе ў прыватнасці было сказана: “... у офісе “Іркуцкага таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага” канфіскаваныя матэрыялы экстрэмісцкага зместу, выявы лідэраў беларускіх нацыяналістаў, якія ваявалі на баку фашысцкай Германіі супраць савецкіх войскаў і ажыццяўлялі карныя дзеянні супраць насельніцтва”.

А крыху вышэй у гэтым жа прэс-рэлізе гаварылася: «.. распачата крымінальная справа ў дачыненні да аднаго з кіраўнікоў моладзевага клуба «Крывічы»... Яму прад'яўлена абвінавачванне ў здзяйсненні злачынства, прадугледжанага ч.1 ст.282 КК РФ (распальванне нянавісці альбо варожасці, а роўна зневажэнне чалавечай годнасці).

Адным словам, ні даць ні ўзяць раскрылі «змяінае гняздо» нацыяналістаў і экстрэмістаў, прычым не якіх-небудзь там, а беларускіх!

Гэтая заява спрацавала як інфармацыйная бомба. Практычна ўсе СМІ нашага рэгіёну, многія расійскія і нават некаторыя замежныя газеты, электронныя сайты, радыё і тэлеканалы з рознай ступенню каментароў з шумам распавялі пра гэта.

У прыватнасці, газета «Комсомольская правда Иркутска» 18 красавіка 2012 года ў рубрыцы «Папаўся» апублікавала артыкул «Лідэр моладзевага руху абвінавачваецца ў экстрэмізме».

Вядома, мы з гэтакай пастаноўкай пытання пагадзіцца не маглі і падалі ў суд на газету і Следчае ўпраўленне, бо мы былі перакананыя, што 16 гадоў бескарыслівай грамадскай працы дзеля развіцця дружбы паміж рускім і беларускім народамі павінныя былі сказаць за сябе. Асабіста я як Старшыня ІТБК быў узнагароджаны якраз за гэта і беларускім урадавай медалём Францыска Скарыны ў 2010 годзе, а раней Ганаровай граматай Міністэрства Рэгіянальнага развіцця Урада Расіі, Ганаровай граматай губернатара Іркуцкай вобласці. Воля Галанава як Старшыня Моладзевага клуба «Крывічы», Алена Сіпакова як Старшыня Іркуцкага Гарадка аддзялення ІТБК і многія іншыя нашыя актывісты таксама маюць шэраг граматаў і падзяк як ад расейскіх уладаў, так і ад беларускіх.

Але аказваецца, усё гэта “не лічыцца”. Аказваецца, мы рабілі добрыя справы, каб замаскіраваць сваю «сутнасць». А насамрэч мы былі «таемнымі экстрэмістамі», і вось доблесныя супрацоўнікі СУ СК, і ў першую чаргу следчы Панамарчук В. А. і прэс-сакратар СУ СК Салавараў В.Н. выкрылі такі «нягоднікаў»...

Але вернемся да 6 жніўня. У гэты дзень суддзя Кастрычніцкага раённага суда г. Іркуцка Хіжаеў А. Ю. "Імем Расійскай Федэрацыі» устанавіў, што... усё было «правільна» і ў пазове нам адмовіў!

Хоць у ходзе судовага пасяджэння было шмат «дзіўных» неспадзяванак.

Прывяду прыклады.

Мы кажам, што ніякіх экстрэмісцкіх матэрыялаў у офісе ІТБК не было і быць не магло. Больш за тое, наш адвакат, спасылаючыся на Закон РФ, кажа: “... каб не канфіскавалі ў офісе ІТБК, толькі суд мае права вызначыць, ёсць дадзеныя матэрыялы экстрэмісцкімі або не!" Таму на якой падставе Беларусі СК выдае такі прэс-рэліз, які ўжо, як «прысуд», ставіць нас у ролю «злачынцаў»?

Нам адказваюць, маўляў, у вас у офісе была канфіскаваная кніга «Удар рускіх Багоў», якая ўжо маецца ў Федэральным спісе экстрэмісцкіх матэрыялаў. У мяне вочы на ​​лоб! Што за кніга? Я такой нават не бачыў ніколі! Падымаюць Пратакол ператрусу, дзе пералічана ўсё канфіскаванае - няма такой кнігі! Прадстаўнікі Беларусі СК ў судзе ў разгубленасці.

Але тут жа парыруюць: у вас у офісе, маўляў, па ўсёй зале былі развешаныя А4 фармату календары беларускіх нацыяналістаў-перабежчыкаў, якія ваявалі на баку фашыстаў. І тут жа паказваюць суддзі фота. Я гляджу, і ў мяне зноў вочы лоб! Так, па-першае, гэта фота фатаграфій А3 фармату, а па-другое на гэтых фота, што вы паказваеце, намаляваныя Васіль Быкаў, Янка Купала, Якуб Колас і іншыя класікі беларускай літаратуры, агульнапрызнаныя ва ўсім свеце. А канфіскаваныя ў нас у офісе былі пяць маленькіх кішэнных каляндарыкаў, на якіх былі намаляваныя дзеячы розных часоў. Так, пісьменнік Алесь Гарун і генерал царскай арміі Булак-Балаховіч нават не дажылі да Вялікай Айчыннай вайны. Яны нават не ведалі, хто такія фашысты! Трое іншых: Франц Кушаль, Кастусь Езавітаў і Іван Гелда сапраўды падчас ВАВ першапачаткова супрацоўнічалі з нямецкімі ўладамі. Але чаму? Па-першае, усе трое пацярпелі ад бальшавікоў, сядзелі ў турмах. Па-другое, пры падзеле Беларусі на Савецкую і Польскую яны засталіся ў Заходняй Беларусі і адпаведна грамадзянамі Савецкага Саюза не былі, а значыць, яны не маглі быць перабежчыкамі, г.зн. здраднікамі. Па-трэцяе, супрацоўніцтва з немцамі насіла часовы характар, усе трое дбалі за адраджэнне Беларускай незалежнай дзяржавы. Па-чацвёртае, што вельмі важна, ніводзін з іх не браў удзелу ў «карных дзеяннях супраць насельніцтва»! Менавіта таму Франц Кушаль, напрыклад, дажыў да нашых дзён у Амерыцы і ніхто ніколі яму ніякіх абвінавачванняў не прад'яўляў! Больш за тое, ён нават узначальваў некаторы час Беларускае таварыства ў ЗША, а яго жонка Наталля Арсеньева зрабілася вядомай беларускай паэткай, якая ў тым ліку напісала Духоўны гімн ўсіх беларусаў “Магутны Божа”. У самой Беларусі на Дзяржаўным узроўні праходзіць фестываль духоўнай музыкі «Магутны Божа»!

І, нарэшце, апошняе. У мяне сабраная калекцыя каляндарыкаў, якіх больш за 90 штук. Яны ўсе розныя. Мне як гісторыку цікавы лёс Беларусі. Таму на маіх дзвярах з унутранага боку побач вісяць каляндарыкі царскага генерала беларуса Казарскага - героя Севастопальскай бітвы, Ефрасінні Полацкай - першай беларускай праваслаўнай святой, Васіля Быкава - беларускага класіка, які ваяваў супраць фашызму. Дык за што я агітую?

Я задаў прамое пытанне прадстаўнікам Беларусі СК: «Якое дачыненне гэтыя каляндарыкі маюць да экстрэмізму?» На што атрымаў адказ: «Ніякага ...»

І тут жа мне парыравалі: а вось наш эксперт, дацэнт кафедры Сучаснай айчыннай гісторыі Іркуцкага дзяржаўнага універсітэта Вогнішчаў Аляксандр Валер'евіч зрабіў заключэнне, што ў гэтых каляндарыках «змяшчаецца прапаганда беларускага нацыяналізму і заахвочваюцца тэрарыстычныя дзеянні беларускіх нацыяналістаў часоў Другой сусветнай вайны».

Во як! Ні ў жыцці б да такога не дадумаўся. Я прасіў суд далучыць да справы экспертнае заключэнне А.В. Пашкевіча - кандыдата гістарычных навук з Мінска, які прысвяціў шматлікія свае навуковыя пошукі гэтаму перыяду і меў зусім іншае меркаванне пра гэтых людзей з «каляндарыкаў». Але судззя Хіжаеў А. Ю. не звярнуў на гэта ніякай увагі.

Вось так і атрымалася ...

Здавалася б, відавочныя рэчы. І я, разам са сваім адвакатам, выступаў цалкам пераканаўча. Нашыя “праціўнікі” перыядычна бянтэжыліся, маўчалі і не ведалі, што адказаць. Іх юрыст нават прасіў суд перанесці пасяджэнне на іншы дзень, каб яны маглі падрыхтавацца. Але суддзя настойваў - трэба скончыць тут і цяпер! (І наогул, яму трэба было сыходзіць у адпачынак).

І вось, нягледзячы на ​​ўсе нашыя старанні... суддзя ўзяў бок Следчага камітэта.

Усе нашыя намаганні былі марныя... Іркуцкія следчыя і адданыя ім іркуцкія гісторыкі разбіраюцца больш у гісторыі нашага народа, чым мы, беларусы, нават чым наша краіна ў цэлым.

Дарэчы, мы атрымалі мноства лістоў падтрымкі, у тым ліку і ад афіцыйных устаноў Беларусі і Пасольства РБ у РФ. Так што маральна мы перамаглі! А вось фактычна мы...

Аднак мы будзем працягваць змагацца. Мы падаем пазоў у Абласны суд!

Цяпер пра вясёлае!

З 9 па 16 жніўня ў нас у Іркуцку гасцяваў навуковец з Цюмені - Раман Фёдараў.

Уласна, тое, што ён вучоны, для нас мала што значыць. А вось тое, што ён наш суродзіч і досыць актыўна прасоўвае “беларускую тэму” ў Заходняй Сібіры - гэта ўжо дарагога вартае!

Вядома, ён прыехаў не проста ў госці. Яму захацелася для сваіх гістарычных прафесійных даследаванняў разабрацца хоць бы першапачаткова ў перасяленні нашых продкаў ва Усходнюю Сібір. А паколькі пра нас ён чуў ужо даўно, дык і звярнуўся па дапамогу менавіта да нас у ІТБК. Мы, безумоўна, любому нашаму земляку вельмі радыя.

Сустрэлі як след, прывезлі ў гасцініцу, арганізавалі яму экскурсіі па горадзе.

А 10 жніўня была выдатная сустрэча Рамана з нашым актывам ў офісе ІТБК на Чэхава, 2. Выявілася, што Раман досыць таварыскі. Ён нам распавёў шмат неверагодных, часам нават пацешных гісторый. Перш за ўсё, ён расказаў пра свае беларускія карані, потым пра свой досвед этнаграфічных даследаванняў, ну і, нарэшце, некалькі жыццёвых сітуацый. Час за гутаркай і кубкам гарбаты праляцеў незаўважна.

А 11 жніўня мы павезлі Рамана Фёдарава ў нашыя найбліжэйшыя беларускія вёскі: Тургенеўку і Талстоўку, якія месцяцца на поўнач ад Іркуцка ў Баяндаеўскім раёне (130 км. ад горада). Пасялілі мы Рамана ў Тургенеўцы ў сям'і актывісткі нашага Таварыства Маргарыты Асечкінай.

Па вяртанні з вёсак Раман сказаў, што застаўся вельмі задаволены сваёй паездкай і абяцаў даслаць артыкул паводле яе вынікаў. Чакаем. І абавязкова апублікуем у нашым бюлетэні.

Ну а развітваліся мы з Раманам неахвотна. Заўсёды прыемна, калі да нас прыязджаюць госці-аднадумцы, якія імкнуцца з усіх сілаў адраджаць і развіваць беларускую гістарычную спадчыну ў Сібіры.

Спадзяемся, што Раман яшчэ да нас прыедзе. А яго цяперашняя паездка паслужыць яму новым матэрыялам для яго даследаванняў.

Вось такія дзве падзеі адбыліся ў жніўні.

Вядома, не густа, але восень павінна быць «больш гарачай».

Алег Рудакоў