Латвія Літва Польшча Эстонія Чэхія
Латвія
Гісторыя беларускамоўнай адукацыі ў гэтай краіне сягае ў 20-я гады мінулага стагоддзя. На той час тут дзейнічала каля 50 пачатковых школ. Такім чынам беларусы, як нацменшасць, у рамках нацыянальна-культурнай аўтаноміі рэалізоўвалі сваё права на адукацыю на роднай мове. Вялікая заслуга ў гэтым сябра ўраду БНР Кастуся Езавітава, дзякуючы якому настаўнікамі ў тагачасную Латвію прыехалі Паўліна Мядзёлка, Максім Гарэцкі, Ян Шчорс ды іншыя.
У сярэдзіне 30-х навучанне па-беларуску ў Латвіі пачало згортвацца, а давяршылі гэты працэс бальшавікі — у 1945 годзе тут не засталося ніводнай беларускамоўнай школы.
На сённяшні дзень у Латвіі дзейнічае адзіная беларуская школа -- Рыжская беларуская школа. Школа пачала працу ў 1994 годзе. Беларуская мова і літаратура — абавязковыя прадметы, па-беларуску ладзяцца ўсе пазакласныя мерапрыемствы.
Читать полностью: http://news.tut.by/society/195764.html
Для таго каб запісаць дзіцёнка на навучанне ў Рыжскую беларускую асноўную школу, трэба звязацца з дырэктарам школы Ганнай Уладзіславаўнай Іванэ па тэлефоне: +371 672 47 545.
Рыжская Беларуская асноўная школа
Вул. Келдыша, 4 (Keldiša iela, 4, Rīga)
Тэл.: +371 672 47 545
Літва
Адзіная беларускамоўная агульнаадукацыйная ўстанова ў краіне -- Беларуская гімназія імя Францішка Скарыны. У 2012-2013 навучальным годзе ў гімназіі вучыцца 187 вучняў.
Гімназія працуе па адаптаванай літоўскай вучэбнай праграме, а падручнікамі карыстаюцца беларускімі. Навучанне вядзецца на беларускай мове, а іспыты вучні здаюць па-літоўску, і не ў сваёй школе, а ў адукацыйных цэнтрах.
Гімназія створана на базе 68-ай сярэдняй школы з беларускай мовай выкладання імя Ф. Скарыны. У кастрычніку 2012 года школа прайшла два туры акрэдытацыі і атрымала статус гімназіі. Школа была адчынена намаганнямі віленскіх беларусаў у 1994 годзе.
Беларускую гімназію імя Францішка Скарыны называюць пераемніцай традыцый знакамітай Віленскай беларускай гімназіі, што дзейнічала ў 1919-1944 гг. Віленская гімназія была адной з першых беларускіх школ у Вільні на пачатку ХХ ст. (усяго іх у той час было каля дзесятка). Заснавалі яе Іван Луцкевіч, кс. Адам Станкевіч, Браніслаў Трашкевіч, Міхась Кахановіч, які стаў першым дырэктарам установы. Настаўнікамі ў гімназіі былі: Максім Гарэцкі, Іван ды Антон Луцкевічы, Язэп Драздовіч, Рыгор Шырма, Барыс Кіт. У сценах гімназіі ў свой час навучаліся: Наталля Арсеннева, Яўген Скурко, Антон Шукелойць, Міхась Вітушка, Алесь Салагуб.
Беларуская гімназія імя Ф. Скарыны
Вул. Сеціна, 21 (Sietyno g. 21, LT-04316 Vilnius)
Тэл./факс: +370 (5) 245 91 27
Эл. пошта: rastine@skorinos.vilnius.lm.lt
Польшча
Беларуская мова ў Польшчы вывучаецца на розных узроўнях — пачынаючы з дзіцячых садкоў (па адным у Беластоку і Гайнаўцы) да ўніверсітэтаў.
Права на вывучэнне роднай мовы прадстаўнікоў нацыянальнай меншасці запісана ў Канстытуцыі Польшчы. Паводле заканадаўства, каб у школе было ўведзена навучанне беларускай мове, дастаткова заявы бацькоў семярых вучняў, якія хацелі б, каб іх дзеці вывучалі родную мову. Дырэкцыя школы абавязана ў такім выпадку арганізаваць навучанне і ўключыць урокі беларускай мовы ў навучальны план. Навучанне беларускай мове бясплатнае. Падручнікі таксама раздаюцца бясплатна.
Беларуская мова як абавязковы прадмет вывучаецца ў гайнаўскім Комплексе школ з дадатковым вывучэннем беларускай мовы, які складаецца з ліцэя і гімназіі. А таксама ў ІІ Агульнаадукацыйным ліцэі з беларускай мовай навучання імя Браніслава Тарашкевіча ў Бельску Падляскім. Умоўна беларускімі школамі можна лічыць тыя польскія школы, у якіх агульная колькасць вучняў супадае з колькасцю тых, хто вывучае беларускую мову (гл. табліцу ніжэй). Гэта, напрыклад, школа №3 у Бельску Падляскім, пачатковая школа і гімназія ў Дубічах Царкоўных, пачатковая школа і гімназія ў Чыжах. Агулам, па стане на 2010 год у Польшчы беларускую мову ў 38 навучальных установах — дзіцячых садках, пачатковых школах, ліцэях і гімназіях — вывучала 3044 чалавекі.
Рэкордная ж колькасць вучняў беларускай мовы была зафіксаваная ў 1967/1968 навучальным годзе — 12 504 вучняў.
Дадатковае навучанне беларускай мове ў 2009/2010 навучальным годзе ў Польшчы
|
№ |
Назва/адрас |
Школы ў камплекце |
Агульная колькасць вучняў |
Колькасць вучняў, якія вывучаюць беларускую мову |
Тэлефон, факс, эл. пошта |
|
1. |
Комплекс школ z DNJB |
Пачатковая школа Nr3 |
435 |
433 |
085/ 833 22 32 |
|
Гімназія Nr 3 |
292 |
287 |
|||
|
2. |
Комплекс школ w Augustowie Augustуwo 30 |
Пачатковая школа |
199 |
59 |
085/731 10 97 |
|
Гімназія |
173 |
34 |
|||
|
3. |
Комплекс школ w Orli |
Пачатковая школа |
116 |
69 |
085/ 739 20 29 |
|
Гімназія |
78 |
40 |
|||
|
4. |
Пачатковая школа |
|
180 |
19 |
085/ 685 00 14 |
|
5. |
Комплекс школ w Czyїach |
Пачатковая школа |
87 |
84 |
085/ 681 35 86 |
|
Гімназія |
54 |
54 |
|||
|
6. |
Комплекс школ 17-204 Dubicze Cerkiewne |
Пачатковая школа |
65 |
62 |
085/ 685 20 04 |
|
Гімназія |
51 |
43 |
|||
|
7. |
Пачатковая школа im. Partyzantуw Braci M i A Chrzanowskich w Grуdku |
|
205 |
50 |
085/ 718 07 01 |
|
8. |
Комплекс школ Nr 1 |
Пачатковая школа Nr 5 |
336 |
27 |
085/ 682 20 78 |
|
9. |
Комплекс школ Nr 2 |
Пачатковая школа Nr 2 im. Wіadysіawa Jagieііy |
318 |
32 |
085/ 682 28 66 |
|
Гімназія Nr 3 z Oddziaіami Integracyjnymi |
172 |
11 |
|
||
|
10. |
Пачатковая школа Nr 3 |
|
94 |
61 |
085/ 683 27 05 |
|
11. |
Комплекс школ Nr 3 |
Пачатковая школа Nr 6 |
339 |
113 |
085/ 683 25 08 |
|
Гімназія Nr 2 |
201 |
75 |
|||
|
12. |
Пачатковая школа w Dubinach |
|
119 |
49 |
085/ 682 46 31 |
|
13. |
Гімназія w Dubinach |
|
105 |
37 |
085/ 682 46 31 |
|
14. |
Пачатковая школа w Nowokorninie |
|
68 |
36 |
085/686 44 15 |
|
15. |
Пачатковая школа w Orzeszkowie |
|
20 |
16 |
085/ 685 31 52 |
|
16. |
Комплекс школ 17-250 Kleszczele Plac Parkowy 4 |
Пачатковая школа |
113 |
23 |
085/681 81 16 |
|
Гімназія |
82 |
11 |
|||
|
17. |
Пачатковая школа |
|
179 |
80 |
085/ 681 66 44 |
|
18. |
Гімназія |
|
119 |
31 |
085/ 681 66 44 |
|
19 |
Комплекс школ w Narewce |
Пачатковая школа im. Aleksandra Woіkowyckiego |
157 |
50 |
tel. 085/ 685 80 87 |
|
Публічная Гімназія im. Tamary Soіoniewicz |
117 |
29 |
|||
|
20 |
Пачатковая школа |
|
57 |
25 |
085/ 722 10 05 |
|
21. |
Публічная Гімназія w Grуdku |
|
158 |
23 |
085/718 02 33 |
|
22. |
Комплекс школ з дадатковым навучэннем беларускай мове |
Гімназія z DNJB II Ліцэй |
163 |
163 |
085/ 682 24 96 |
|
Агульна адукацыйная zDNJB |
352 |
352 |
|||
|
23. |
Пачатковая школа Nr 4 |
|
416 |
70 |
085/ 742 21 02 sp4@um.biaіystok.pl |
|
24. |
Гімназія Nr 7 імя ks. Stanisіawa Konarskiego |
|
427 |
21 |
085/ 742 31 38 |
|
25. |
II Ліцэй з беларускай мовай навучання імя Браніслава Тарашкевіча Дырэктар Андрэй Сцепанюк |
|
424 |
424 |
085/ 730 66 90 +48502383944 |
|
26. |
III Ліцэй агульнаадукацыйны
ul. Paіacowa 2/1 |
Міжшкольная ўстанова, вучні з 2 школ |
824 |
11 |
085/741 60 33 |
|
27. |
Дзіцячы сад № 14 |
|
163 |
82 |
085/ 742 1 9 05 |
|
28. |
Прыватная Пачатковая школа w Zaіukach |
|
29 |
20 |
085/718 44 02 |
|
Разам |
7349 |
3044 |
|||
Дадатковае навучанне беларускай мове ў 2009/2010 навучальным годзе
|
Тып школы |
Колькасць устаноў |
Агульная колькасць вучняў |
Колькасць вучняў, якія вывучаюць беларускую мову |
|
Дзіцячы сад |
1 |
163 |
82 |
|
Пачатковая школа |
20 |
3715 |
1316 |
|
Гімназія |
14 |
1871 |
859 |
|
Ліцэй |
2 |
776 |
776 |
|
Міжшкольная ўстанова |
1 |
з 2 школ |
11 |
|
Разам |
38 |
7349 |
3044 |
Эстонія
З кастрычніка 2010 года ў Таліне працуе Нядзельная школа беларускай культуры ім. Уладзіміра Караткевіча. Мэта дзейнасці школы - папулярызацыя беларускай мовы, гісторыі і культуры сярод прадстаўнікоў “трэцяга пакалення” беларусаў Эстоніі і аматараў беларускай культуры. Навучанне ў школе вядзецца на базе твораў Уладзіміра Караткевіча.
Нядзельная школа беларускай культуры імя Уладзіміра Караткевіча
Lai 33, Tallinn
Тэл: +372 5555 43 40
Электронная пошта: tsurbakoua@gmail.com
https://sites.google.com/site/belorusskaavoskresnaaskola/
Чэхія
Ад 20-га лютага 2013 года распачынае працу нядзельная беларуская школа ў Празе. Заняткі будуць праходзяць што-другую нядзелю па адрасе ў Доме нацыянальных меншасцяў.
У школе будуць 2 узроставыя класы – малодшы і старэйшы. Дзеткі будуць вывучаць беларускую мову (чытанне, пісанне), гісторыю Беларусі.
Сярод настаўнікаў – Ксеня Бязрукая, Павал Котаў.
Беларуская нядзельная школа ў Празе: Dům národnostních menšin – Praha, Vocelova 602/3 120 00 Praha 2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Дзеля ўсталявання больш шчыльных кантактаў і спрыяння ў арганізацыі дапамогі беларускім школам у замежжы просім беларускія суполкі, якія маюць інфармацыю пра іншыя беларускія школы, класы, садкі ў замежжы, у тым ліку нядзельныя, або пра планы па іх стварэнні ў найбліжэйшай перспектыве, даслаць звесткі на электронную скрынку zbsb@tut.by або паведаміць па тэлефоне: +375 17 200 70 27.
