Рэгіянальная грамадская арганізацыя "Іркуцкае таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага” 25 сакавіка правяла старадаўні беларускі абрад Гуканне вясны. Хлопцы і дзяўчаты з ІТБК вадзілі карагоды, гушкаліся на арэлях, палілі вогнішча, смажылі на адкрытым агні яйка і спявалі прыгожыя, лірычныя песні.

Як жа надакучылі гэтыя чорныя прыцемкі ўраніцу, калючыя вятры і злыя завеі! Прыйшоў час зіме саступіць дарогу гарачаму сонцу і зялёнай траве. А каб завабіць да нас у госці вясну, іркуцкія беларусы вырашылі сабрацца ўсе разам і дружна крыкнуць: «Вясна-прыгажуня! Прыйдзі да нас!»

У тую раніцу на Яршоўскім заліве было шматлюдна і сонечна. Празрыстыя карункі лёду абломваліся і раставалі проста на вачах. З усіх сцяжынак, з усіх яроў і лажбінак навыперадкі адзін за адным беглі ручаі - гэта імкліва раставаў снег. Здавалася, тонкі лёд на Ангары чаго добрага вухне і праваліцца пад тваімі нагамі. А птушкі так весела і на ўсе лады спявалі, што стала ясна: вясна побач.

Хлопцы ў белых, вышываных чырвоным кашулях і дзяўчаты ў доўгіх спадніцах і ў квяцістых хустках развешвалі па галінах бяроз папяровых птушак, ім дапамагалі дзеці.

- Гуканне Вясны - старажытны беларускі паганскі абрад, - распавядала дзецям старшыня беларускага таварыства Алена Сіпакова. - Ён перакладаецца як «зазыванне вясны», яе ў дзень вясновага раўнадзенства запрашалі спусціцца з неба на зямлю.

Лічылася, што вясна жыве там, дзе Сонца, таму клікаць яе трэба было гучна. А бліжэй за ўсіх да неба, вядома, птушкі! Таму мы развешваем па галінах папяровых птушачак і абуджаем сапраўдных птушак, каб яны падключыліся да нашых заклікаў. Раней шукалі ў лесе праталінку, дзе снег ужо сышоў, і станавіліся на яе падчас абраду. Але бывала і так, што снег ляжаў усюды. Тады залазілі на дах і адтуль гукалі вясну.

Нам пашанцавала - у гэты дзень у лесе былі цэлыя выспы сухой зямлі сярод снежнага лесу. Школьнікі паўкругам сталі на вялікім пагорку і пачалі разам з дзяўчатамі спяваць заклічкі, гучна будзіць вясну. Потым усё запускалі ў неба папяровых птушак.

А ў гэты час хлопцы распалілі на паляне вялікае вогнішча. Аднекуль з'явіліся старыя рэчы - папера, непатрэбнае ірванае адзенне. І вялікая лялька, якая сімвалізуе Зіму, вельмі падобная на Масленіцу, толькі без твару.

- У гэтым вогнішчы трэба спаліць старыя і непатрэбныя рэчы, каб вызваліць дарогу для новага, - патлумачыла Алена. Азарт пазбаўлення ад старых рэчаў захапіў усіх, хто быў на паляне. У вогнішча паляцела і белая лялька-зіма. Языкі полымя прагна жэрлі ўсё лішняе і непатрэбнае. І здавалася, што жыццё, і напраўду, зараз абновіцца і пацячэ зусім па-іншаму.

Гуканне вясны на Яршоўскай гары скончылася карагодамі і беларускімі песнямі. Хлопцы і дзяўчаты так стараліся, гукалі вясну, што ўжо на наступны дзень снегу стала напалову менш, і ў Іркуцк пацягнуліся пералётныя птушкі, несучы на ​​сваіх крылах цяпло.

ЛІЧБЫ Паводле перапісу 2010 года, у Іркуцкай вобласці пражывае 7929 беларусаў. У рэальнасці гэтыя лічбы можна смела памножыць на сто, таму што многія беларусы ўжо асіміляваліся з рускімі, жывучы ў Сібіры з сярэдзіны XIX стагоддзя. БЕЛАРУСЫ Ў СІБІРЫ Шмат беларусаў прыехала ў Сібір пасля паўстання 1863-1864 гг. Сярод іх былі і тыя, хто браў актыўны ўдзел у паўстанні Кастуся Каліноўскага. Гэтая хваля ссыльных з Беларусі падарыла Сібіры некалькі выбітных навукоўцаў. Сярод іх быў географ і геолаг Ян Чэрскі, які склаў першую геалагічную карту ўзбярэжжа возера Байкал і які прапанаваў адну з першых тэктоніка-палеаграфічным схем унутраных раёнаў Сібіры. Калега Чэрскага Бенедыкт Дыбоўскі ўнёс прыкметны ўклад у вывучэнне прыродных умоў Прыбайкалля. Даследчык мораў Паўночнага Ледавітага акіяна Андрэй Вількіцкі, які нарадзіўся ў Барысаўскім павеце Мінскай губерні, зрабіў свій унёсак у спробу ажыццяўлення скразнога плавання па паўночным марскім шляху і яго выкарыстання ў гаспадарчых мэтах. Справу бацькі працягнуў яго сын. У 1914-1915 гг. ён кіраваў гідраграфічнай экспедыцыяй, што даследавала ўзбярэжжа Паўночнага Ледавітага акіяна, у ходзе якой было ажыццёўлена плаванне па Паўночным марскім шляху з Уладзівастока ў Архангельск.